Το Ελεγκτικό Συνέδριο για την Εμπορία Τροφίμων

Το Ελεγκτικό Συνέδριο της ΕΕ διαπίστωσε, ότι τα κράτη μέλη δεν διοχετεύουν τη χρηματοδότηση της ΚΑΠ σε έργα για τα οποία υπάρχει αποδεδειγμένη ανάγκη δημόσιας στήριξης. 

Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου,  η στήριξη της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής δεν διοχετευόταν συστηματικά σε έργα που προσθέτουν αξία στα γεωργικά προϊόντα κατά τρόπο αποτελεσματικό και αποδοτικό. Κατ’ αυτό τον τρόπο, το μέτρο μετατρέπεται σε γενική στήριξη προς επιχειρήσεις που επενδύουν στον τομέα της επεξεργασίας τροφίμων – με τους συνακόλουθους κινδύνους στρέβλωσης του ανταγωνισμού και σπατάλης πολύτιμων δημόσιων πόρων.

Μάλιστα, όπως αναφέρεται στην έκθεση, σχεδόν το 20 % των πόρων της ΕΕ που διατίθενται για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας καταβάλλεται σε εταιρείες επεξεργασίας τροφίμων, ωστόσο μέσω των μηχανισμών παρακολούθησης και αξιολόγησης δεν συγκεντρώνονται πληροφορίες σχετικά με την προστιθέμενη αξία που επετεύχθη ή σχετικά με τα έμμεσα αποτελέσματα όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα της γεωργίας. 

Στην έρευνα για την αποδοτικότητα της στήριξης της ΚΑΠ στην μεταποίηση και εμπορία αγροτικών προϊόντων οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι τέθηκαν μόνο γενικοί στόχοι, οι οποίοι δεν καταδείκνυαν με ποιον τρόπο η χρηματοδότηση θα προσέθετε αξία στα γεωργικά προϊόντα ή θα βελτίωνε την ανταγωνιστικότητα της γεωργίας. Ωστόσο, παρά την εν λόγω έλλειψη στοχοθέτησης, η Επιτροπή ενέκρινε τα προγράμματα.

Όπως αναφέρθηκε στην σχετική παρουσίαση, δυνάμει της κοινής γεωργικής πολιτικής, στο πλαίσιο της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης της ΕΕ τίθενται στη διάθεση των επιχειρήσεων μεταποίησης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων επιχορηγήσεις, μέσω ενός μέτρου με τίτλο «Αύξηση της αξίας των γεωργικών και δασοκομικών προϊόντων», το οποίο στοχεύει στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του  τομέα της γεωργίας και της δασοκομίας.

Γενικότερα, οι  ισχύοντες μηχανισμοί είναι απίθανο να παράσχουν τις πληροφορίες που είναι αναγκαίες προκειμένου να καταδειχθεί η επιτυχία της χρηματοδότησης ή να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητά της για την περίοδο 2014-20. Το ποσόν, από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, το οποίο προορίζεται για την εν λόγω ενίσχυση ανέρχεται σε 5,6 δισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2007-2013. Η χρηματοδότηση αυτή συμπληρώνεται από εθνικές δαπάνες, κατά τρόπο ώστε η συνολική δημόσια χρηματοδότηση ανέρχεται σε 9 δισεκατομμύρια ευρώ. 

Τα κράτη μέλη πρέπει να καταρτίζουν προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης, τα οποία να προσαρμόζουν τις ενισχύσεις στις ανάγκες τους, μέσω εθνικών ή περιφερειακών στόχων, και να καθορίζουν την εμβέλεια του μέτρου προκειμένου να διασφαλίζεται η αποδοτική χρήση της χρηματοδότησης. Ο έλεγχος του Συνεδρίου κάλυψε έξι εθνικά και περιφερειακά προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης, τα οποία επελέγησαν κυρίως λόγω του μεγέθους τους: Ισπανία (Καστίλη και Λεόν), Γαλλία, Ιταλία (Λάτσιο), Λιθουανία, Πολωνία και Ρουμανία.

«Τα κράτη μέλη δεν προσδιορίζουν σαφώς την ανάγκη χρηματοδότησης ούτε θέτουν στόχους που έχουν νόημα», δήλωσε ο κύριος Jan Kinšt (Τσεχική Δημοκρατία), Μέλος του ΕΕΣ, υπεύθυνος για την έκθεση. «Η Επιτροπή πρέπει να εγκρίνει μόνο τα προγράμματα που πληρούν τις εν λόγω προϋποθέσεις, διαφορετικά το συγκεκριμένο μέτρο μετατρέπεται σε απλή καταβολή ποσού προς τις εταιρείες επεξεργασίας τροφίμων».

 Οι ειδικές εκθέσεις του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ) δημοσιεύονται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και παρουσιάζουν τα αποτελέσματα επιλεγμένων ελέγχων επί συγκεκριμένων τομέων του προϋπολογισμού της ΕΕ ή επί συγκεκριμένων διαχειριστικών ζητημάτων.

Στην εν λόγω ειδική έκθεση (αριθ. 01/2013) με τίτλο «Υπήρξε η στήριξη της ΕΕ προς τη βιομηχανία τροφίμων αποτελεσματική και αποδοτική όσον αφορά την αύξηση της αξίας των γεωργικών προϊόντων;» το ΕΕΣ εξέτασε, αφενός, εάν το μέτρο σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε κατά τρόπο ώστε να προβλέπει αποδοτική χρηματοδότηση έργων που να αφορούν σαφώς προσδιορισμένες ανάγκες και, αφετέρου, κατά πόσο το μέτρο παρακολουθείται και αξιολογείται κατά τρόπο που να καταδεικνύει τα αποτελέσματά του.

Στο πλαίσιο του εν λόγω ελέγχου, τα έργα θεωρήθηκαν αποτελεσματικά εάν ήταν βιώσιμα και συνέβαλλαν σε συγκεκριμένους στόχους των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης για το μέτρο, καθώς και στην αύξηση της αξίας των γεωργικών προϊόντων. Η χρηματοδότηση θεωρήθηκε αποδοτική, εάν το φαινόμενο μη αποδοτικής δαπάνης ήταν περιορισμένο και οι περιπτώσεις μετατόπισης του οφέλους δικαιολογημένες.

Οι ελεγκτικές εργασίες περιλάμβαναν εξέταση των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης, εξέταση των συστημάτων διαχείρισης των κρατών μελών και χωριστές επισκέψεις ελέγχου σε 24 ολοκληρωθέντα έργα επεξεργασίας τροφίμων στα εν λόγω κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων σε τέσσερα έργα που είχαν οριστεί από τα κράτη μέλη ως παραδείγματα βέλτιστης πρακτικής. Τα υπόλοιπα επελέγησαν από το Συνέδριο με στόχο να καλυφθεί το φάσμα των έργων που χρηματοδοτούνται συνήθως στα υπό εξέταση κράτη μέλη.

Το Συνέδριο διαπίστωσε ότι τα έργα βελτίωσαν κυρίως τις οικονομικές επιδόσεις των σχετικών εταιρειών, ενώ ορισμένα από τα ελεγχθέντα έργα ενδέχεται να αποφέρουν κάποια προστιθέμενη αξία. Ωστόσο, αυτό δεν μπορούσε να αποδοθεί στον σχεδιασμό του μέτρου ή στις διαδικασίες επιλογής που χρησιμοποίησαν τα κράτη μέλη. Υπήρχε έλλειψη στοιχείων που να αποδεικνύουν ότι οι εταιρείες οι οποίες έλαβαν ενισχύσεις χρειάζονταν επιδότηση, καθώς και έλλειψη ειδικών στόχων πολιτικής τους οποίους η επιδότηση αναμενόταν να επιτύχει.

Το Συνέδριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η στήριξη δεν διοχετευόταν συστηματικά σε έργα που προσθέτουν αξία στα γεωργικά προϊόντα κατά τρόπο αποτελεσματικό και αποδοτικό.

Το ΕΕΣ διατύπωσε τις εξής συστάσεις:

• Τα προγράμματα των κρατών μελών πρέπει να προσδιορίζουν σαφώς την ανάγκη χρηματοδότησης και να καθορίζουν στόχους που έχουν νόημα και είναι μετρήσιμοι• η Επιτροπή πρέπει να εγκρίνει μόνο τα προγράμματα που πληρούν τις εν λόγω προϋποθέσεις.

• Πρέπει να καθορίζονται κριτήρια επιλογής που καθιστούν δυνατό τον εντοπισμό των αποτελεσματικότερων έργων. Προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι τα κονδύλια της ΕΕ χρησιμοποιούνται αποδοτικά, τα εν λόγω κριτήρια πρέπει να εφαρμόζονται αυστηρά, ακόμη και όταν υπάρχει επαρκής διαθέσιμος προϋπολογισμός για τη χρηματοδότηση όλων των επιλέξιμων έργων.

• Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη πρέπει να προωθήσουν την υιοθέτηση των βέλτιστων πρακτικών όσον αφορά τον περιορισμό των κινδύνων εμφάνισης φαινομένων μη αποδοτικής δαπάνης και μετατόπισης του οφέλους.

• Το πλαίσιο παρακολούθησης και αξιολόγησης που εφαρμόζεται για τα χρηματοδοτούμενα έργα πρέπει να βελτιωθεί για την προσεχή περίοδο προγραμματισμού, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η αποτελεσματικότητα των δαπανηθέντων κονδυλίων μπορεί να μετρηθεί ορθά