εγγραφείτε: Άρθρα
εύρεση
Βιολογική Γεωργία – Νέος Ευρωπαϊκός Κανονισμός
Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, διαπιστώνεται ότι διενεργούνται ανεπαρκείς έλεγχοι στην αγορά, τη στιγμή που το μερίδιο της αγοράς των βιολογικών προϊόντων βρίσκεται μόλις στο 2%.
Η Commission αναζητεί την αιτία που τα βιολογικά προϊόντα παραμένουν τόσο χαμηλά σε σχέση με τα συμβατικά, ενώ μελετά την προώθηση του νέου ενιαίου σήµατος των βιολογικών προϊόντων.
Η έκθεση (δημοσιοποιήθηκε στις 27 Ιανουαρίου) προκάλεσε πανικό στις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό οι καταναλωτές και όσοι βρίσκονται κοντά σε αυτό που λέμε βιολογική γεωργία έχουν διαπιστώσει εδώ και καιρό ότι κάτι δεν πάει καλά.
Η μία πτυχή του προβλήματος βρίσκεται σίγουρα στους ανεπαρκείς ελέγχους και, γι’ αυτό το λόγο, η Commission ξεκινά διαβούλευση για αναθεώρηση των κανονισμών, προκειμένου να φτάσει στον «πυρήνα» του προβλήματος που λέει ότι δεν πιστοποιείται ούτε ελέγχεται στην πραγματικότητα το προϊόν καθαυτό, αλλά μόνο η παραγωγική του διαδικασία.
Η άλλη πτυχή, στην οποία δεν μπορεί να παρέμβει κανένα κράτος ούτε ο μηχανισμός της Ε.Ε., είναι η διάρθρωση της αγοράς και οι αδύναμοι κρίκοι, που δεν είναι άλλοι από τα δίκτυα διανομής, τα καταστήματα λιανικής πώλησης και τις εταιρείες μεταποίησης.
Στις μεγάλες ευρωπαϊκές αγορές έχουν καθιερωθεί στην αγορά ελάχιστες αυτόνομες αλυσίδες καταστημάτων (Alnatura), ενώ κυριαρχούν τα συμβατικά σούπερ-μάρκετ (Tesco, Sainsbury’s), που αποσπούν ολοένα και μεγαλύτερα μερίδια από την ούτως ή άλλως μικροσκοπική «πίτα». Αυτό δείχνει ότι είτε είναι πολύ δύσκολο να επιβιώσει ένας έμπορος αποκλειστικά βιολογικών τροφίμων και ποτών, είτε οι προσπάθειες είναι ευκαιριακές.
Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι η ίδια και πιθανότατα η αιτία είναι ότι οι προσδοκίες που δημιουργήθηκαν για τα βιολογικά προϊόντα πριν από 15 χρόνια, θα πρέπει να αναθεωρηθούν και να μπουν σε νέες, πιο ειλικρινείς βάσεις, κυρίως απέναντι στους καταναλωτές.
Σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, στη µεταποίηση και στο εµπόριο χωλαίνει η αγορά των βιολογικών προϊόντων. Εκεί διαπιστώνουν και τις περισσότερες ατασθαλίες οι ελεγκτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι εθνικοί οργανισµοί ελέγχου των φορέων πιστοποίησης.
Σηµαντικές ανεπάρκειες στο σύστηµα ελέγχου της βιολογικής παραγωγής διαπιστώνει σε έκθεσή του το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο. Σε ελέγχους που διενεργήθηκαν σε έξι κράτη – µέλη που εφαρµόζουν σύστηµα ιδιωτικών φορέων ελέγχου, διαπιστώθηκε ότι σε τρεις εξ αυτών οι διαδικασίες για την έγκριση, την ανάκληση και την εποπτεία των φορέων ελέγχου δεν είχαν οριστεί µε σαφήνεια.
Μάλιστα, οι ελεγκτές της Ε.Ε. επισηµαίνουν ότι από το 2001 και έπειτα η Commission δεν έχει διενεργήσει ελέγχους στα κράτη – µέλη, ώστε να επαληθεύσει ότι οι επίσηµοι έλεγχοι, που αφορούν τη βιολογική παραγωγή διεξάγονται σύµφωνα µε τους κοινοτικούς κανονισµούς.
Οι συστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου είναι οι εξής:
● Οι αρµόδιες αρχές πρέπει να ενισχύσουν τον εποπτικό ρόλο τους επί των φορέων ελέγχου εφαρµόζοντας κατάλληλες τεκµηριωµένες διαδικασίες για την έγκριση και την εποπτεία των φορέων ελέγχου, προωθώντας την εναρµόνιση των ορισµών των παραβάσεων, των παρατυπιών και των αντίστοιχων κυρώσεων και προωθώντας αποδεδειγµένα ορθές πρακτικές.
● Τα κράτη µέλη πρέπει να εξασφαλίζουν την άµεση ροή κάθε σχετικής µε τις παραβάσεις και τις παρατυπίες πληροφορίας που διαβιβάζεται από τους φορείς ελέγχου προς τους οργανισµούς πληρωµών και αντίστροφα
• Η Επιτροπή πρέπει να ορίσει τη µορφή και τη συχνότητα των ανακοινώσεων των παραβάσεων και των παρατυπιών, να θεσπίσει κατάλληλα µέτρα προκειµένου να διασφαλίσει ότι τα κράτη µέλη τηρούν τις υποχρεώσεις τους περί υποβολής εκθέσεων και εξετάζουν το σύστηµα πληροφόρησης που παρέχεται για την ανακοίνωση των παραβάσεων και των παρατυπιών και, τέλος, να εξετάσει το ενδεχόµενο έκδοσης ανακοινώσεων που αναφέρονται σε τρίτες χώρες.
● Οι έλεγχοι πρέπει να ενισχυθούν προκειµένου να διασφαλίζουν ότι οι επιχειρήσεις πληρούν τις κανονιστικές απαιτήσεις σχετικά µε την ανιχνευσιµότητα
• Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή πρέπει να αποσαφηνίσει τους ρόλους και τις αρµοδιότητες των διάφορων παραγόντων.
● Η Επιτροπή πρέπει να ενισχύσει την παρακολούθηση των συστηµάτων ελέγχου των κρατών µελών, πραγµατοποιώντας επισκέψεις ελέγχου και συλλέγοντας και αξιοποιώντας τα απαραίτητα στοιχεία και πληροφορίες.
● Η Επιτροπή πρέπει να µεριµνά για την άσκηση κατάλληλης εποπτείας στις αναγνωρισµένες ως ισοδύναµες για βιολογική παραγωγή χώρες και να διενεργεί έγκαιρη αξιολόγηση των υποβληθεισών από τρίτες χώρες αιτήσεων υπαγωγής τους στον εν λόγω κατάλογο.
Συστάσεις
Προσωρινό άλλοθι για τις χρονιές 2010 και 2011 προσέφερε η οικονομική κρίση, αλλά η συνεχιζόμενη στασιμότητα δείχνει ότι υπάρχουν εγγενείς αδυναμίες στην αγορά των βιολογικών τροφίμων και ποτών και στην πιστοποίησή τους.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μετά την έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διαπιστώνει μια σειρά από εστίες νομοθετικών κενών και ζητά από τους ενδιαφερόμενους φορείς να καταθέσουν τις απόψεις τους γύρω από τα παρατακάτω ερωτήματα, μέχρι τις 10 Απριλίου του 2013:
1. Θα μπορούσε το νομοθετικό πλαίσιο να απλουστευθεί και με ποιο τρόπο μπορεί αυτό να επιτευχθεί διασφαλίζοντας παράλληλα ότι δεν θα αποδυναμωθούν τα πρότυπα;
2. Ποια μέτρα θα έπρεπε να ληφθούν για να εξασφαλιστεί η τήρηση των κανόνων περί συνύπαρξης και η τήρηση των προτύπων βιολογικής παραγωγής από κάθε γεωργό που επιλέγει να δραστηριοποιηθεί σε αυτόν τον τομέα;
3. Χρειάζεται να αναθεωρηθούν τα ισχύοντα πρότυπα παραγωγής και να επιβληθούν αυστηρότεροι κανόνες, π.χ. σε σχέση με τη διαθεσιμότητα βιολογικών νεαρών ζώων, ζωοτροφών και σπόρων και άλλων στοιχείων; Αν ναι, τι μπορούμε να προτείνουμε στους γεωργούς ή τις περιφέρειες που δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις νέες αυτές προϋποθέσεις; Η ευελιξία σε επίπεδο περιφέρειας θα μπορούσε να συνάδει με τις συνθήκες θεμιτού ανταγωνισμού; Θα είναι οι λεγχοι εφικτοί;
4. Οι έλεγχοι βασίζονται σε φυσικές επιθεωρήσεις που πραγματοποιούνται σε κάθε επιχείρηση της τροφικής αλυσίδας τουλάχιστον μια φορά ετησίως. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να λαμβάνουν βεβαιώσεις από ανεξάρτητους φορείς πιστοποίησης. Πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί το σύστημα ελέγχου;
Επίσης, διαπιστώνει τις εξής παραμέτρους στις οποίες χρειάζονται αλλαγές:
■ Διασφάλιση ότι γενετικώς τροποποιημένοι οργανισμοί (ΓΤΟ) –οι οποίοι απαγορεύονται– δεν θα υπεισέρχονται τυχαία στην τροφική αλυσίδα.
■ την προώθηση βιολογικών προϊόντων μέσω των νέων κανόνων επισήμανσης (ιδίως υποχρεωτική χρήση του ευρωπαϊκού λογότυπου για όλα τα βιολογικά προϊόντα που παράγονται στην ΕΕ),
■ επικαιροποίηση του σχεδίου δράσης 2004 της Επιτροπής για την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας,
■ διενέργεια αυστηρότερων ελέγχων με σκοπό την πρόληψη της απάτης,
■ αντιμετώπιση κενών στην τρέχουσα νομοθεσία για τις εισαγωγές,
■ προσθήκη στον κανονισμό των τομέων βάμβακος /κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και καλλυντικών, για τους οποίους το ενδιαφέρον αυξάνεται συνεχώς από πλευράς καταναλωτών (είδη ένδυσης, αιθέρια έλαια, είδη προσωπικής φροντίδας).
Η Commission ξεκαθαρίζει ότι σκοπός της είναι να αυξηθεί κι άλλο η ζήτηση» των βιολογικών προϊόντων. Συγκεκριμένα αναφέρει τα εξής: «Με τη θέσπιση αυστηρών κοινών κανόνων για τα βιολογικά προϊόντα, η ΕΕ επιδιώκει να αυξήσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και να προβάλει το έργο των Ευρωπαίων παραγωγών βιολογικών προϊόντων οι οποίοι φροντίζουν για την ύπαιθρο, τη βιοποικιλότητα και την τήρηση υψηλών προτύπων προστασίας των ζώων.
Το 2% των τροφίμων που αγοράζουν σήμερα οι καταναλωτές στην ΕΕ πιστοποιούνται ως βιολογικά, και 200.000 γεωργικές εκμεταλλεύσεις (το 2% του συνόλου) χαρακτηρίζονται ως βιολογικής παραγωγής. Η Επιτροπή αναζητά τρόπους βελτίωσης των κανόνων της ΕΕ που ισχύουν για τα βιολογικά προϊόντα, ώστε να αυξηθεί κι άλλο η ζήτησή τους».
Οι παρατηρήσεις, που θα συγκεντρωθούν από τους φορείς στα παραπάνω ερωτήματα, θα βοηθήσουν στη λήψη αποφάσεων και η Επιτροπή σχεδιάζει να υποβάλει προτάσεις για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αλλάξουν οι κανόνες γύρω στο τέλος του 2013.