Η μεταφορά τροφίμων παράγει τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα

Η μετακίνηση τροφίμων απελευθερώνει αέρια θερμοκηπίου, ενώ η μετακίνηση φρούτων και λαχανικών σε οχήματα-ψυγεία έχει ιδιαίτερη ένταση εκπομπών.

Η μεταφορά τροφίμων αντιπροσωπεύει σχεδόν το ένα πέμπτο των εκπομπών άνθρακα στο σύστημα τροφίμων — περισσότερο από επτά φορές το ποσό που είχε εκτιμηθεί προηγουμένως. Το 2017, η εγχώρια και διεθνής μετακίνηση τροφίμων προσέθεσε εκπομπές ισοδύναμες με 3 γιγατόνους διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Τα πλούσια έθνη ήταν υπεύθυνα για την παραγωγή σχεδόν των μισών εκπομπών από τις διεθνείς μεταφορές τροφίμων, παρά το γεγονός ότι φιλοξενούν μόνο το 12% του παγκόσμιου πληθυσμού. Η ανισότητα οφείλεται εν μέρει στη χρήση ψύξης υψηλής έντασης άνθρακα: η μετακίνηση φρούτων και λαχανικών παρήγαγε διπλάσια ποσότητα CO2 που παράγεται από την καλλιέργεια τους.

Η μεταφορά συστατικών και προϊόντων διατροφής αντιπροσωπεύει σχεδόν το ένα πέμπτο όλων των εκπομπών άνθρακα στο σύστημα τροφίμων – ένα πολύ μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας εκπομπών από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως, σύμφωνα με την πρώτη ολοκληρωμένη εκτίμηση του παγκόσμιου αποτυπώματος άνθρακα της βιομηχανίας.

Η εκκαθάριση γης για γεωργία, η εκτροφή ζώων και η μεταφορά τροφίμων από και προς τα καταστήματα προσθέτουν μεγάλη ποσότητα αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι η καλλιέργεια, η επεξεργασία και η συσκευασία τροφίμων ευθύνεται για το ένα τρίτο όλων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αυτό οδήγησε σε μια έκρηξη μελετών που εξετάζουν πώς τα συστήματα τροφίμων επηρεάζουν το κλίμα, από την πρόκληση επιζήμιων αλλαγών στη χρήση γης έως την απελευθέρωση αερίων του θερμοκηπίου, λέει ο Jason Hill, περιβαλλοντικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα στο St Paul.

Αλλά η πολυπλοκότητα του συστήματος τροφίμων έχει καταστήσει δύσκολο να μετρηθεί πόσο διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι άμεσο αποτέλεσμα των εκπομπών του συστήματος, ιδιαίτερα εκείνων που προέρχονται από τις μεταφορές. Προηγουμένως, οι περισσότερες μελέτες υποτιμούσαν τις εκπομπές, επειδή επικεντρώνονταν μόνο σε εκείνες που παράγονται από τη μετακίνηση ενός μεμονωμένου προϊόντος – όπως μια ράβδο σοκολάτας – προς και από το κατάστημα. Αυτή η μέθοδος τείνει να χάνει το πλήθος άλλων φορτηγών, πλοίων και αεροπλάνων που εμπλέκονται στη συλλογή όλων των συστατικών που απαιτούνται για την κατασκευή της μπάρας, λέει ο Li.

Άνισες εκπομπές

Ελπίζοντας να καλύψουν αυτό το χάσμα, η Mengyu Li, μια ερευνήτρια βιωσιμότητας στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ στην Αυστραλία, και οι συνάδελφοί της συγκέντρωσαν δεδομένα από 74 χώρες και περιοχές και εξέτασαν από πού προήλθε το φαγητό, πού πήγε και πώς μετακινήθηκε από ένα μέρος στο επόμενο. Διαπίστωσαν ότι, το 2017, η μεταφορά τροφίμων προσέθεσε εκπομπές ισοδύναμες με 3,0 γιγατόνους CO2 στην ατμόσφαιρα, έως και 7,5 φορές τις προηγούμενες εκτιμήσεις (βλ. «Εκπομπές μεταφοράς και παραγωγής τροφίμων»). Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο Nature Food στις 20 Ιουνίου.

Τα πλούσια κράτη ήταν υπεύθυνα για την παραγωγή σχεδόν των μισών εκπομπών από τις διεθνείς μεταφορές τροφίμων, παρά το γεγονός ότι αντιστοιχούσαν μόνο στο 12% περίπου του παγκόσμιου πληθυσμού. Οι χώρες χαμηλού εισοδήματος —όπου ζει περίπου ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός— παρήγαγαν μόλις το 20% των διεθνών εκπομπών από τις μεταφορές τροφίμων.

Αυτή η διαφορά προκύπτει εν μέρει επειδή τα πλούσια έθνη είναι πιο πιθανό να εισάγουν τρόφιμα από όλο τον κόσμο. Χρησιμοποιούν επίσης ψύξη όταν μετακινούν φρέσκα φρούτα και λαχανικά, το οποίο είναι εξαιρετικά υψηλής έντασης άνθρακα. Η μετακίνηση φρούτων και λαχανικών παρήγαγε διπλάσια ποσότητα CO2 από εκείνη που παράγεται για την καλλιέργεια τους.

Αλλά τα αποτελέσματα δεν σημαίνουν ότι οι άνθρωποι πρέπει να προσπαθήσουν να περιορίσουν την ποσότητα των φυτών στη διατροφή τους, λέει η Nina Domingo, ερευνήτρια βιωσιμότητας στο Πανεπιστήμιο Yale στο New Haven του Κονέκτικατ. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι δίαιτες με βάση τα φυτά είναι καλύτερες για το περιβάλλον από την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων κόκκινου κρέατος, επειδή τα ζώα χρειάζονται πολλή γη και βγάζουν αέρια του θερμοκηπίου. Η μείωση της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος και η κατανάλωση τροφίμων που παράγονται τοπικά θα μπορούσε να βοηθήσει τις πλούσιες χώρες να μειώσουν τις κλιματικές επιπτώσεις τους, λένε οι ερευνητές.