εγγραφείτε: Άρθρα
εύρεση
Τα γονιδιώματα των λύκων της Εποχής των Παγετώνων δείχνουν την προέλευση του σκύλου
Τα σύγχρονα σκυλιά πιθανότατα εξελίχθηκαν στην ανατολική Ευρασία – και μπορεί να είχαν εξημερωθεί περισσότερες από μία φορές.
Οι ερευνητές ανέλυσαν 72 γονιδιώματα αρχαίου λύκου (Canis lupus) που εκτείνονται τα τελευταία 100.000 χρόνια. Βρήκαν ότι οι πρώιμοι σκύλοι από τη βορειοανατολική Ευρώπη, τη Σιβηρία και τη Βόρεια Αμερική σχετίζονται στενά με αρχαίους λύκους από την ανατολική Ασία. Ωστόσο, ορισμένα σκυλιά από τη δυτική Ευρώπη και την Αφρική φαίνεται να έχουν γενετική σχέση με αρχαίους λύκους που ζούσαν πιο δυτικά. «Οι σκύλοι στη Δύση φαίνεται να έχουν κάποια καταγωγή από μια δεύτερη πηγή λύκου», γράφουν οι συγγραφείς. «Αυτό πρέπει να αντικατοπτρίζει είτε μια ανεξάρτητη εξημέρωση κάποιου πληθυσμού λύκων της δυτικής Ευρασίας, είτε τη ροή γονιδίων από άγριους δυτικούς λύκους σε σκύλους που φτάνουν από την ανατολή.
Οι αρχαίοι λύκοι δίνουν στοιχεία για την προέλευση των σκύλων
Η μελέτη βοηθά να περιορίσουμε από πού προέρχονται οι σκύλοι φίλοι μας.
Το πού και πότε εμφανίστηκαν τα σκυλιά είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της εξημέρωσης. Για να το λύσουν, οι ερευνητές δοκίμασαν τα πάντα, από την ανάλυση των αρχαίων οστών του σκύλου έως τον προσδιορισμό της αλληλουχίας του σύγχρονου DNA σκύλου – όλα με αδιευκρίνιστα αποτελέσματα. Τώρα, οι ερευνητές δοκίμασαν μια νέα μέθοδο: να καταλάβουν πού ζούσαν οι αρχαίοι λύκοι που θεωρείται ότι αποτελούν τους προγόνους των σκυλιών.
Η νέα μελέτη δεν κλείνει την υπόθεση, αλλά επισημαίνει μια ευρεία γεωγραφική περιοχή – την ανατολική Ευρασία – ενώ υποδηλώνει επίσης ότι οι σκύλοι μας μπορεί να έχουν εξημερωθεί περισσότερες από μία φορές.
Αυτή η περιοχή «σίγουρα συγκρούεται με αυτό που σκεφτόμουν», λέει ο Άνταμ Μπόικο, ένας γενετιστής σκύλων στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ που δεν συμμετείχε στην εργασία. Παραμένει δύσπιστος, ωστόσο, για το ενδεχόμενο χωριστών γεγονότων εξημέρωσης.
Τουλάχιστον πριν από 15.000 χρόνια -και ίσως πιο κοντά στα 23.000 χρόνια πριν- οι άνθρωποι και οι λύκοι άρχισαν τον μοιραίο χορό τους προς την εξημέρωση. Αυτό συνέβη κατά την τελευταία εποχή των παγετώνων, όταν οι περιοχές υψηλού γεωγραφικού πλάτους γνώρισαν ένα δριμύ ψυχρό, ξηρό κλίμα. Σύμφωνα με την πιο εξέχουσα θεωρία, λιγότερο δειλοί γκρίζοι λύκοι πλησίαζαν όλο και πιο κοντά στα ανθρώπινα κάμπινγκ για να φάνε απορρίμματα. Με την πάροδο του χρόνου, πέρασαν γονίδια για όλο και πιο υπάκουες συμπεριφορές και χαρακτηριστικά. Οι άνθρωποι βρήκαν αυτούς τους νέους φίλους χρήσιμους για το κυνήγι και τη φύλαξη κάμπινγκ.
Το πού ακριβώς συνέβη αυτό αμφισβητείται έντονα. Ορισμένες γενετικές αναλύσεις σύγχρονων σκύλων υποδηλώνουν ότι εμφανίστηκαν στην Ανατολική Ασία, ενώ άλλα γενετικά και αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι τα κουτάβια μας προέρχονταν από τη Σιβηρία, τη Μέση Ανατολή, τη Δυτική Ευρώπη ή ίσως πολλά μέρη. «Έχουν μπει πολλές καρφίτσες στον χάρτη», λέει ο Pontus Skoglund, γενετιστής στο Ινστιτούτο Francis Crick και ανώτερος συγγραφέας της νέας μελέτης.
Ο Skoglund και ένα τεράστιο καστ συνεργατών από 16 χώρες αποφάσισαν να δοκιμάσουν κάτι νέο: να φτιάξουν έναν τεράστιο χάρτη με την καταγωγή του λύκου γύρω από την εποχή της εξημέρωσης. «Αν φαντάζεστε την καταγωγή του λύκου ως ένα μεγάλο παζλ, τοποθετήσαμε το κομμάτι του παζλ του σκύλου σε αυτόν τον χάρτη», λέει.
Οι 81 συν-συγγραφείς της μελέτης -κυρίως αρχαιολόγοι, ανθρωπολόγοι και γενετιστές- συγκέντρωσαν τους συλλογικούς τους πόρους και ανέλυσαν την αλληλουχία 66 αρχαίων γονιδιωμάτων λύκων και ενσωμάτωσαν έξι προηγουμένως δημοσιευμένα, από τοποθεσίες σε όλη την Ευρώπη, τη Σιβηρία και τη Βόρεια Αμερική. Στη συνέχεια, η ομάδα χρησιμοποίησε λογισμικό υπολογιστή για να συγκρίνει τα 72 αρχαία γονιδιώματα και να επεξεργαστεί ένα τραχύ οικογενειακό δέντρο.
Ένα από τα πρώτα πράγματα που ξεπήδησαν ήταν το πόσο διασυνδεδεμένοι παρέμειναν αυτοί οι μακρινοί πληθυσμοί λύκων με την πάροδο του χρόνου, λέει ο Skoglund. Για δεκάδες χιλιάδες χρόνια, οι λύκοι που ζούσαν τόσο μακριά μεταξύ τους όσο η Αλάσκα και η Ευρώπη συνέχισαν να μοιράζονται την πρόσφατη καταγωγή τους, υποδηλώνοντας ότι τα ζώα ήταν κινητά και ζευγαρώνονταν τουλάχιστον περιστασιακά.
Η ανάλυση της μελέτης περιελάμβανε DNA από αυτό το καλά διατηρημένο κεφάλι λύκου 32.000 ετών που ανασκάφηκε από μια τοποθεσία στη Σιβηρία που ονομάζεται Yakutia.
Συγκρίνοντας τα γονιδιώματα των αρχαίων λύκων με αυτά των σύγχρονων και αρχαίων σκύλων, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι σκύλοι σχετίζονται πολύ πιο στενά με τους αρχαίους λύκους από την ανατολική Ασία παρά με εκείνους της Ευρώπης. Αυτό δείχνει την ανατολική Ευρασία ως την πατρίδα τους και λίγο-πολύ εξαλείφει τη δυτική Ευρασία ως δυνητικό σημείο προέλευσης, υποστηρίζει η ομάδα «Σήμερα στη Φύση». Αλλά κανένας από τους αρχαίους λύκους δεν αποδείχθηκε στενός πρόγονος των σκύλων, πράγμα που σημαίνει ότι η πραγματική τοποθεσία εξημέρωσης παραμένει ένα μυστήριο. Η μελέτη επιλύει επίσης το μυστήριο για το εάν ένα κουτάβι 18.000 ετών που βρέθηκε το 2019 κοντά στην πόλη Yakutsk της Σιβηρίας ήταν λύκος ή σκύλος. Η απάντηση είναι: Λύκος.
Αυτά είναι «συναρπαστικά αποτελέσματα», λέει ο εξελικτικός βιολόγος Yohey Terai από το Graduate University for Advanced Studies της Ιαπωνίας, η εργασία του οποίου προηγουμένως προσδιόριζε έναν εξαφανισμένο ιαπωνικό λύκο ως τον πιο στενό συγγενή των σύγχρονων σκύλων που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Παρόλο που «οι συγγραφείς δεν δειγματολήπτησαν έναν πληθυσμό λύκων που σχετίζεται περισσότερο με σκύλους», λέει, «αυτά τα δείγματα βοηθούν στον περιορισμό του τόπου προέλευσης».
Περιέργως, οι αρχαίοι λύκοι από την Ευρώπη φαίνεται να μοιράζονται ορισμένα γονίδια με σύγχρονα σκυλιά από τη δυτική Ευρασία και την Αφρική, όπως τα basenjis και διάφορα σκυλιά του χωριού. Αυτό υποδηλώνει ότι σε κάποιο σημείο, οι Ευρωπαίοι λύκοι είτε διασταυρώθηκαν με έναν δυτικό πληθυσμό σκύλων είτε, το πιο ενδιαφέροντα, υποβλήθηκαν σε ένα ξεχωριστό γεγονός εξημέρωσης.
Ο Μπόικο δεν είναι πεπεισμένος, σημειώνοντας ότι το μεταγενέστερο σενάριο διασταύρωσης είναι το απλούστερο. «Πιστεύω ότι τα στοιχεία τους καθιστούν ακόμη πιο ισχυρή την υπόθεση ότι εξετάζουμε ένα μεμονωμένο γεγονός εξημέρωσης», λέει, αν και ένα γεγονός που μπορεί να περιπλέκεται από διασταυρώσεις και άλλους παράγοντες.
Τα αρχαία γονιδιώματα του λύκου παρέχουν επίσης μια εκτενή ματιά στα γονίδια που πολλαπλασιάστηκαν μέσω του είδους κατά τη διάρκεια περίπου 30.000 γενεών. Ένα γονίδιο που είναι γνωστό ότι εμπλέκεται στην κρανιοπροσωπική ανάπτυξη σάρωσε τους λύκους ξεκινώντας περίπου 40.000 χρόνια πριν. Μέσα σε 10.000 χρόνια, έγινε από απίστευτα σπάνιο να εμφανίζεται στο 100% των αρχαίων λύκων. Βρίσκεται ακόμα σε σύγχρονους λύκους και σκύλους σήμερα. Ένα άλλο σύμπλεγμα γονιδίων που σχετίζονται με την όσφρηση βίωσε μια παρόμοια σάρωση μεταξύ 45.000 και 25.000 ετών πριν.
Μαζί, σημειώνει ο Skoglund, αυτά τα γεγονότα υποδηλώνουν ότι οι λύκοι εξέλιξαν προσαρμογές -ίσως πιο δυνατά σαγόνια και πιο ευαίσθητες μύτες- που τους επέτρεψαν να επιβιώσουν στις σκληρές συνθήκες της εποχής των παγετώνων. «Όσο καλύτερα να σε φάω», λέει, «τόσο καλύτερα να σε μυρίσω».
Πηγή:
Απόδοση στα Ελληνικά: Καίτη Μυλωνά