Πώς επηρεάζει ο πόλεμος στην Ουκρανία την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα

Νέες προκλήσεις για την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα φέρνουν οι πολεμικές εξελίξεις στην Ουκρανία και είναι προφανές ότι δημιουργεί πολύ μεγάλες ανησυχίες για τις συνέπειες που θα δούμε βραχυπρόθεσμα, αλλά και μεσοπρόθεσμα.

Εκείνο για το οποίο μιλούν πρώτα οι αναλυτές είναι ασφαλώς τα αυξημένα κόστη που δημιουργούνται στην εφοδιαστική αλυσίδα. Τα γεγονότα στην Ουκρανία έχουν ήδη επηρεάσει τις παγκόσμιες τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ επίσης οι αυξήσεις στις τιμές των βασικών προϊόντων θα έχουν επιπτώσεις που θα απλώνονται σε όλο το μήκος της αλυσίδας, επηρεάζοντας το κόστος στη βιομηχανία, στις μεταφορές και στις πρώτες ύλες.

Σύμφωνα μάλιστα με τους ειδικούς, μια άνοδος 3% στο κόστος των καυσίμων αυξάνει το κόστος των logistics κατά 1%, πράγμα που δείχνει τον αντίκτυπο που θα έχει η αύξηση του κόστους καυσίμων στις αλυσίδες εφοδιασμού παγκοσμίως. Την ίδια στιγμή, οι αυξήσεις των τιμών φυσικού αερίου μπορεί να έχουν επιπτώσεις στα κόστη της συσκευασίας και των λιπασμάτων, επηρεάζοντας σημαντικά τις αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων και καταναλωτικών αγαθών.

Μιλώντας ειδικότερα για τα τρόφιμα, επισημαίνεται καταρχάς ότι σύμφωνα με το Reuters, μερικές πολύ μεγάλες πολυεθνικές του κλάδου τροφίμων-ποτών ανέστειλαν τη λειτουργία των εργοστασίων τους στην Ουκρανία. Επιπλέον, όσον αφορά την αγροτική παραγωγή, οι εξελίξεις θα πλήξουν τη σπορά της άνοιξης, μειώνοντας τις ποσότητες σιτηρών και φυτικών ελαίων που θα διατεθούν για εξαγωγές· αν μάλιστα η κρίση συνεχιστεί θα δούμε περαιτέρω συνέπειες στην αγροτική παραγωγή, με εργαζόμενους να μην μπορούν να δουλέψουν, υποδομές και εξοπλισμό να έχουν υποστεί μεγάλες ζημιές, και μια εθνική οικονομία που έχει δεχθεί ισχυρό πλήγμα.

Η αγροτική παραγωγή κινδυνεύει ιδιαίτερα διότι ένα σημαντικό μέρος της πιο παραγωγικής γεωργικής γης της Ουκρανίας βρίσκεται στην Ανατολή, με τις κύριες περιοχές παραγωγής σιτηρών να βρίσκονται στις περιοχές των ουκρανορωσικών συνόρων. Το περισσότερο σιτάρι που εξάγει η Ουκρανία πηγαίνει σε αγοραστές στη Βόρεια Αφρική και τη Νότια Ασία· το κριθάρι κατευθύνεται στην Κίνα και επίσης στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Για το καλαμπόκι, η Κίνα είναι βασικός αγοραστής, αλλά μεγάλες ποσότητες εισρέουν επίσης σε ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ολλανδία, η Ισπανία και η Ιταλία.

Οι μεταφορές θα υποστούν βεβαίως και αυτές σοβαρές συνέπειες. Από την πρώτη στιγμή, το Ην. Βασίλειο απέκλεισε την εθνική αεροπορική εταιρεία της Ρωσίας, Aeroflot από τον εναέριο χώρο του. Αντίστοιχη επιβολή μέτρων από τη Ρωσία για βρετανικές αεροπορικές εταιρείες, σημαίνει ότι οι πτήσεις θα πρέπει να αναδρομολογηθούν. Αυτό πιθανότατα θα επηρεάσει τις υπηρεσίες μεταφοράς εμπορευμάτων από τη Βρετανία προς την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, δεδομένου ότι οι πλέον κατάλληλοι αεροδιάδρομοι περιλαμβάνουν συνήθως τη διέλευση από τον εναέριο χώρο της Σιβηρίας. Ο εναέριος χώρος της Ουκρανίας, της γειτονικής Μολδαβία και τμημάτων της Λευκορωσίας έχει επίσης κλείσει. Αν η διατάραξη συνεχιστεί, το αποτέλεσμα θα είναι ότι η εκ νέου δρομολόγηση εμπορικών πτήσεων θα αυξήσει το κόστος και τον χρόνο της μεταφοράς.

Στις θαλάσσιες μεταφορές θα υπάρξει επίσης σοβαρή επίπτωση, με τη στρατιωτική δράση να επηρεάζει τις κινήσεις των πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα, η οποία αποτελεί βασικό σημείο διέλευσης για τις εξαγωγές ξηρών χύδην φορτίων. Οι αναλυτές μάλιστα επικαλούμενοι στοιχεία ναυτιλιακών πρακτόρων σημειώνουν ότι η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας ήταν το 2021 η δεύτερη μεγαλύτερη περιοχή εξαγωγικής διακίνησης σιτηρών παγκοσμίως – διακινώντας 111,2 εκατ. τόνους φορτίου. Η Ρωσία και η Ουκρανία συνολικά καλύπτουν το 30% των συνολικών εξαγωγών σίτου, ενώ η Ουκρανία μόνο αντιπροσώπευε το 16% των παγκόσμιων εξαγωγών αραβοσίτου. Όπως σημειώνουν οι αναλύσεις, οι ασφαλιστές έχουν αυξήσει το κόστος παροχής κάλυψης για εμπορικά πλοία που διαπλέουν τη Μαύρη Θάλασσα. Στον βαθμό που θα συνεχιστεί η διατάραξη, πιθανότατα το εμπόριο θα διενεργείται σε πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις, αυξάνοντας το κόστος και βέβαια τη ζήτηση για πλοία.

ΟΗΕ: O παγκόσμιος εφοδιασμός τροφίμων σε κίνδυνο αποσταθεροποίησης

Η παγκόσμια αλυσίδα ανεφοδιασμού τροφίμων κινδυνεύει να αποσταθεροποιηθεί λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, σύμφωνα με ανθρωπιστικές οργανώσεις που παρακολουθούν με ανησυχία τις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Ασίας οι οποίες βασίζονται στις εισαγωγές γεωργικών προϊόντων από τις δύο αυτές χώρες.

Τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία είναι μεγάλοι εξαγωγοί γεωργικών προϊόντων, όμως οι σοδειές στην Ουκρανία πλέον κινδυνεύουν, ενώ στη Ρωσία έχουν επιβληθεί κυρώσεις. Περισσότερα από τα μισά τρόφιμα που διανέμει το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (WFP) σε περιοχές όπου υπάρχουν κρίσεις προέρχονται από την Ουκρανία.

«Ήδη υπάρχουν 276 εκατομμύρια άνθρωποι που υποφέρουν από οξεία πείνα σε 81 χώρες», δήλωσε ο Μάρτιν Φρικ, διευθυντής του γραφείου στο Βερολίνο του WFP. «Ο κόσμος απλώς δεν μπορεί να αντέξει μία ακόμη σύγκρουση».

«Ο πόλεμος του (Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ) Πούτιν δεν προκαλεί μόνο μια ανυπολόγιστη τραγωδία στην Ουκρανία, οι επιπτώσεις του θα γίνουν αισθητές πέρα από τα σύνορά της», σημείωσε ο Φρικ.

Η Αίγυπτος, με πληθυσμό 100 εκατομμυρίων ανθρώπων, εισάγει το περισσότερο σιτάρι που έχει ανάγκη είτε από τη Ρωσία είτε από την Ουκρανία. Το ίδιο ισχύει και για την Τυνησία.

Οι άνθρωποι και στις δύο αυτές χώρες βασίζουν μεγάλο μέρος της διατροφής τους στο ψωμί, καθώς αυτό υπόκειται σε κρατικές επιδοτήσεις και κατά συνέπεια είναι ευρέως διαθέσιμο.

Ειδικοί στην Τυνησία τώρα προειδοποιούν για αυξήσεις στις τιμές λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και αναζητούν άλλες πηγές εισαγωγής σιταριού, όπως η Ρουμανία και η Αργεντινή.

Όμως δεν είναι ξεκάθαρο αν αυτές οι εναλλακτικές πηγές θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στη ζήτηση.