Τροποποιήσεις των Κανονισμών 852 και 853 για την Υγιεινή των Τροφίμων

 

Εκδόθηκε από την Commission ο Κανονισμός (ΕΕ) 2021/382 (της 3ης ΜΑΡΤΙΟΥ 2021) για την τροποποίηση των παραρτημάτων του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 852/2004 για την υγιεινή των τροφίμων, ενώ δημοσιεύτηκε και Τροποποίηση στον Κανονισμό 853/2004 για τον καθορισμό ειδικών κανόνων υγιεινής για τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης.

 

 

 

Τροποπoίηση του 852/2004

Η τροποποίηση αφορά στη διαχείριση των αλλεργιογόνων τροφίμων, την αναδιανομή των τροφίμων και τη αντίληψη περί ασφάλειας των τροφίμων.

Ο νέος Κανονισμός εισάγει τροποποίηση σύμφωνα με την οποία «Ο εξοπλισμός, τα μεταφορικά μέσα και/ή οι περιέκτες που χρησιμοποιούνται για τη μεταποίηση, τον χειρισμό, τη μεταφορά ή την αποθήκευση μίας από τις ουσίες ή ενός από τα προϊόντα που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες, που αναφέρονται στο παράρτημα II του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1169/2011, δεν χρησιμοποιούνται για τη μεταποίηση, τον χειρισμό, τη μεταφορά ή την αποθήκευση τροφίμων που δεν περιέχουν την εν λόγω ουσία ή προϊόν, εκτός εάν ο εξοπλισμός, τα μεταφορικά μέσα και/ή οι περιέκτες έχουν καθαριστεί και ελεγχθεί τουλάχιστον για την απουσία ορατών υπολειμμάτων της εν λόγω ουσίας ή προϊόντος».

Σε άλλο σημείο του νέου Κανονισμού ορίζεται ότι «Ο εξοπλισμός, τα μεταφορικά μέσα και/ή οι περιέκτες που χρησιμοποιούνται για τη συγκομιδή, τη μεταφορά ή την αποθήκευση μίας από τις ουσίες ή ενός από τα προϊόντα που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες, που αναφέρονται στο παράρτημα II του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1169/2011, δεν χρησιμοποιούνται για τη συγκομιδή, τη μεταφορά ή την αποθήκευση τροφίμων που δεν περιέχουν την εν λόγω ουσία ή προϊόν, εκτός εάν ο εξοπλισμός, τα μεταφορικά μέσα και/ή οι περιέκτες έχουν καθαριστεί και ελεγχθεί τουλάχιστον για την απουσία ορατών υπολειμμάτων της εν λόγω ουσίας ή προϊόντος»

 

Η εξέλιξη αυτή ήλθε ύστερα από το συμπέρασμα της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια Τροφίμων, ότι «ενώ οι τροφικές αλλεργίες επηρεάζουν σχετικά μικρό ποσοστό του πληθυσμού, μια αλλεργική αντίδραση μπορεί να είναι σοβαρή, ακόμη και δυνητικά θανατηφόρα, και ότι καθίσταται όλο και πιο εμφανές ότι τα άτομα με τροφικές αλλεργίες ή δυσανεξίες βιώνουν πολύ σημαντική υποβάθμιση της ποιότητας ζωής».

 

Αντίληψη περί ασφάλειας των τροφίμων

Ο νέος Κανονισμός έρχεται να ενισχύσει την ασφάλεια των τροφίμων με την αύξηση της ευαισθητοποίησης και τη βελτίωση της συμπεριφοράς των εργαζομένων στις επιχειρήσεις τροφίμων.

Πιο συγκεκριμένα, ορίζεται ότι:

1. Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων συγκεντρώνουν, διατηρούν και παρέχουν αποδεικτικά στοιχεία για την κατάλληλη νοοτροπία ασφάλειας των τροφίμων, εκπληρώνοντας τις ακόλουθες απαιτήσεις:

α) δέσμευση της διεύθυνσης και όλων των εργαζομένων για την ασφαλή παραγωγή και διανομή τροφίμων·

β) ανάληψη ηγετικού ρόλου στην παραγωγή ασφαλών τροφίμων και συμμετοχή όλων των εργαζομένων σε πρακτικές για την ασφάλεια των τροφίμων·

γ) ευαισθητοποίηση σχετικά με τους κινδύνους για την ασφάλεια των τροφίμων και τη σημασία της ασφάλειας και της υγιεινής των τροφίμων από όλους τους εργαζομένους στην επιχείρηση·

δ) ανοικτή και σαφή επικοινωνία μεταξύ όλων των εργαζομένων στην επιχείρηση, στο πλαίσιο μιας δραστηριότητας και μεταξύ διαδοχικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της κοινοποίησης αποκλίσεων και προσδοκιών·

ε) διαθεσιμότητα επαρκών πόρων για τον ασφαλή και υγιεινό χειρισμό των τροφίμων.

2. Οι δεσμεύσεις της διεύθυνσης περιλαμβάνουν:

α) διασφάλιση ότι οι ρόλοι και οι αρμοδιότητες γνωστοποιούνται με σαφήνεια στο πλαίσιο κάθε δραστηριότητας της επιχείρησης τροφίμων·

β) διατήρηση της ακεραιότητας του συστήματος υγιεινής των τροφίμων όταν προγραμματίζονται και εφαρμόζονται αλλαγές·

γ) επαλήθευση ότι οι έλεγχοι διενεργούνται εγκαίρως και αποτελεσματικά και ότι η τεκμηρίωση είναι επικαιροποιημένη·

δ) διασφάλιση της κατάλληλης κατάρτισης και εποπτείας για το προσωπικό·

ε) διασφάλιση της συμμόρφωσης με τις σχετικές κανονιστικές απαιτήσεις·

στ) ενθάρρυνση της συνεχούς βελτίωσης του συστήματος διαχείρισης της ασφάλειας των τροφίμων της επιχείρησης, κατά περίπτωση, λαμβανομένων υπόψη των εξελίξεων στην επιστήμη, την τεχνολογία και τις βέλτιστες πρακτικές.

3. Η εφαρμογή της νοοτροπίας ασφάλειας των τροφίμων λαμβάνει υπόψη τον χαρακτήρα και το μέγεθος της επιχείρησης τροφίμων.

 

Αναδιανομή τροφίμων

Με το σκεπτικό ότι «Η αναδιανομή των πλεονασμάτων τροφίμων για κατανάλωση από τον άνθρωπο, ιδίως μέσω δωρεών τροφίμων, όπου αυτό είναι ασφαλές, εξασφαλίζει την ύψιστης αξίας χρήση των βρώσιμων επισιτιστικών πόρων, προλαμβάνοντας παράλληλα τη σπατάλη τροφίμων», προστίθενται προβλέψεις για την αναδιανομή τροφίμων.

Συγκεκριμένα:

Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων μπορούν να αναδιανέμουν τρόφιμα με σκοπό τη δωρεά τροφίμων υπό τους ακόλουθους όρους:

1) Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων ελέγχουν συστηματικά αν τα τρόφιμα υπ’ ευθύνη τους δεν είναι επιβλαβή για την υγεία και είναι κατάλληλα για κατανάλωση από τον άνθρωπο σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 178/2002.

Εάν ο έλεγχος που διενεργήθηκε είναι ικανοποιητικός, οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων μπορούν να αναδιανέμουν τα τρόφιμα σύμφωνα με το σημείο 2:

— για τρόφιμα για τα οποία εφαρμόζεται τελική ημερομηνία ανάλωσης σύμφωνα με το άρθρο 24 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1169/2011, πριν από τη λήξη της εν λόγω ημερομηνίας,

— για τρόφιμα για τα οποία εφαρμόζεται η ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 2 στοιχείο ιη) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1169/2011, έως και μετά την ημερομηνία αυτή, ή

— για τρόφιμα για τα οποία δεν απαιτείται ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας σύμφωνα με το σημείο 1 στοιχείο δ) του παραρτήματος X του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1169/2011, ανά πάσα στιγμή.

2) Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων που χειρίζονται τα τρόφιμα που αναφέρονται στο σημείο 1 αξιολογούν αν τα τρόφιμα δεν είναι επιβλαβή για την υγεία και είναι κατάλληλα για κατανάλωση από τον άνθρωπο, λαμβάνοντας υπόψη τουλάχιστον τα ακόλουθα:

— την ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας ή την τελική ημερομηνία ανάλωσης, εξασφαλίζοντας επαρκή εναπομένουσα διάρκεια διατήρησης, ώστε να καθίσταται δυνατή η ασφαλής αναδιανομή και χρήση από τον τελικό καταναλωτή, — την ακεραιότητα της συσκευασίας, κατά περίπτωση,

— τις κατάλληλες συνθήκες αποθήκευσης και μεταφοράς, συμπεριλαμβανομένων των ισχυουσών απαιτήσεων θερμοκρασίας,

— την ημερομηνία κατάψυξης σύμφωνα με το σημείο 2 στοιχείο β) του τμήματος IV του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 853/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, κατά περίπτωση,

— τις οργανοληπτικές συνθήκες,

— τη διασφάλιση της ανιχνευσιμότητας σύμφωνα με τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 931/2011 της Επιτροπής, στην περίπτωση προϊόντων ζωικής προέλευσης.

 

Τροποποίηση του Κανονισμού 853 της ΕΕ

Τροποποιείται το άρθρο 1 παράγραφος 3 του Κανονισμού το οποίο εξαιρεί από την εφαρμογή του εν λόγω κανονισμού την άμεση προμήθεια, από τον παραγωγό στον τελικό καταναλωτή ή σε τοπικά καταστήματα λιανικής πώλησης που προμηθεύουν το κρέας αυτό στον τελικό καταναλωτή, μικρών ποσοτήτων κρέατος πουλερικών και λαγομόρφων που σφάζονται στο αγρόκτημα. Η αλλαγή συνίσταται στην απάλειψη του όρου «νωπό κρέας» όσον αφορά τη διάθεση προϊόντος από τα καταστήματα λιανικής στον τελικό καταναλωτή.

Σύμφωνα με το σκεπτικό του νομοθέτη:

«Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 853/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου αποκλείει από το πεδίο εφαρμογής του την άμεση προμήθεια, από τον παραγωγό στον τελικό καταναλωτή ή σε τοπικά καταστήματα λιανικής πώλησης που προμηθεύουν το κρέας αυτό στον τελικό καταναλωτή ως νωπό κρέας, μικρών ποσοτήτων νωπού κρέατος πουλερικών και λαγομόρφων που σφάζονται στο αγρόκτημα. Από την ημερομηνία εφαρμογής του εν λόγω κανονισμού, δηλαδή την 1η Ιανουαρίου 2006, ο αποκλεισμός είχε παραταθεί αρκετές φορές σε όλα τα κρέατα πουλερικών και λαγομόρφων ως μεταβατικό μέτρο. Η τελευταία παράταση της μεταβατικής περιόδου, με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/185 της Επιτροπής (6), ήταν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020. Κατά τα 15 έτη της μεταβατικής περιόδου δεν προέκυψαν σημαντικές ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων που να προκλήθηκαν από τις δραστηριότητες οι οποίες πραγματοποιήθηκαν σύμφωνα με την εν λόγω παράταση».

Ο νομοθέτης επικαλείται δε και τον επιπρόσθετο λόγο ότι η Κομισιόν έχει πολλάκις υπογραμμίσει τη σημασία των βραχύτερων αλυσίδων εφοδιασμού με σκοπό την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των περιφερειακών και τοπικών συστημάτων τροφίμων.

Πρακτικά με τη συγκεκριμένη τροποποίηση του Καν.853/2004 μονιμοποιείται μια κατάσταση που υπήρχε μέσω διαρκών παρατάσεων. Μέχρι τώρα ο 853 άφηνε τις εθνικές Αρχές να ρυθμίσουν τη διάθεση νωπού κρέατος πουλερικών και λαγόμορφων απευθείας από τον παραγωγό στον καταναλωτή ή στο κατάστημα λιανικής πώλησης. Ωστόσο, για πάνω από 15 χρόνια, με παρέμβαση κρατών-μελών, οι ευρωπαϊκές αρχές είχαν υιοθετήσει παρέκκλιση ώστε να μπορούν τα κράτη μέλη να έχουν σχετικά εθνικά μέτρα και για κρέατα (πουλερικά / λαγόμορφα) πέραν των νωπών, π.χ. παρασκευάσματα. Αυτό ακριβώς μονιμοποιεί η τωρινή τροποποίηση.

Για τη χώρα μας, αυτό το θέμα της απευθείας διάθεσης από τον παραγωγό, ρυθμίζεται από την Υπουργική Απόφαση 2379/8270 (ΦΕΚ Β2330/27-7-2016), που μιλάει μόνο για νωπό κρέας πουλερικών ή λαγόμορφων, και μάλιστα ολόκληρων, χωρίς τεμαχισμό. Από ό,τι φαίνεται, αυτή η Απόφαση δεν αναμένεται να αλλάξει.