Έκθεση της Commission για τις Φυτικές Πρωτεΐνες

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιοποίησε, στα τέλη Νοεμβρίου 2018, την έκθεσή της για την ανάπτυξη των φυτικών πρωτεϊνών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία επανεξετάζει την κατάσταση όσον αφορά την προσφορά και τη ζήτηση φυτικών πρωτεϊνών.

Επίσης, διερευνά τρόπους για την περαιτέρω ανάπτυξη της παραγωγής τους με οικονομικό και περιβαλλοντικά ορθό τρόπο, με δεδομένο ότι, σημαντικοί τομείς τροφίμων και ζωοτροφών παρουσιάζουν δυνατότητες για την ανάπτυξη των φυτικών πρωτεϊνών στην Ε.Ε., λόγω της ζήτησης από τους καταναλωτές. Η έκθεση διαπιστώνει το αναπτυξιακό δυναμικό των φυτικών πρωτεϊνών της ΕΕ στους κλάδους ζωοτροφών και ειδών διατροφής, λόγω της ζήτησης των καταναλωτών.

Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι παρά τη μεγάλη ζήτηση, τα ποσοστά αυτάρκειας στην ΕΕ είναι πολύ χαμηλά.

Η έκθεση παρουσιάζει ορισμένα υφιστάμενα εργαλεία καθώς και νέες προτάσεις πολιτικής που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην πραγμάτωση των οικονομικών και περιβαλλοντικών δυνατοτήτων που έχουν τα πρωτεϊνούχα φυτά στην Ε.Ε.

Αυτά περιλαμβάνουν:

• Υποστήριξη των αγροτών που καλλιεργούν φυτικές πρωτεΐνες μέσω της προτεινόμενης μελλοντικής ΚΓΠ με την ενσωμάτωσή τους στα εθνικά στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ, ιδίως μέσω της επιβράβευσης των οφελών των οσπρίων για περιβαλλοντικούς και κλιματικούς στόχους μέσω οικολογικών συστημάτων και δεσμεύσεων διαχείρισης περιβάλλοντος / κινητοποίηση της στήριξης της αγροτικής ανάπτυξης, π.χ. για την τόνωση των επενδύσεων και της συνεργασίας στην τροφική αλυσίδα · στήριξη συνδεδεμένου εισοδήματος ·
• Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας μέσω της έρευνας και της καινοτομίας από τα ερευνητικά προγράμματα της ΕΕ και των κρατών μελών και τον διπλασιασμό του προϋπολογισμού του προγράμματος Horizon Europe για το 2021-2027.
• Βελτίωση της ανάλυσης της αγοράς και της διαφάνειας μέσω καλύτερων εργαλείων παρακολούθησης.
• Προώθηση των ωφελημάτων των φυτικών πρωτεϊνών για τη διατροφή, την υγεία, το κλίμα και το περιβάλλον με τη στήριξη του προγράμματος προώθησης της Επιτροπής, ύψους περίπου 200 εκατομμυρίων ευρώ το 2019.
• Αυξημένη ανταλλαγή γνώσεων / βέλτιστων πρακτικών στη διαχείριση της αλυσίδας εφοδιασμού και βιώσιμες αγρονομικές πρακτικές μέσω μιας ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας, για παράδειγμα.

Η σημερινή κατάσταση

Η ζήτηση φυτικών πρωτεϊνών στην Ευρώπη είναι μεγάλη, φτάνοντας τους 27 εκατ. τόνους περίπου ακατέργαστων πρωτεϊνών το διάστημα 2016/17, ενώ το ποσοστό αυτάρκειας της Ε.Ε. ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με την πηγή (π.χ. 79% για τους σπόρους ελαιοκράμβης και 5% για τη σόγια). Ως συνέπεια, η Ε.Ε. εισάγει ετησίως περίπου 17 εκατ. τόνους ακατέργαστων φυτικών πρωτεϊνών εκ των οποίων οι 13 εκατ. τόνοι έχουν ως βάση τη σόγια. Ωστόσο, σημειώνονται σημαντικές τάσεις: Η καλλιέργεια σόγιας στην Ε.Ε. έχει διπλασιαστεί σε σχεδόν ένα εκατ. εκτάρια αφότου ξεκίνησε η μεταρρύθμιση της ΚΓΠ το 2013. Ομοίως, η παραγωγή οσπρίων (μπιζέλια, κουκιά, φακές, ρεβίθια) έχει σχεδόν τριπλασιαστεί στην Ε.Ε. από το 2013.

Ενώ ο τομέας των ζωοτροφών απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής (93%), η αγορά φυτικών πρωτεϊνών παρουσίασε σημαντικό κατακερματισμό, ενώ αυξάνεται η ζήτηση για ζωοτροφές και τρόφιμα υψηλής αξίας. Η αγορά τροφίμων παρουσιάζει διψήφιο αριθμό αύξησης όσον αφορά τις φυτικές πρωτεΐνες, εξ αιτίας της ζήτησης για είδη διατροφής εναλλακτικά του κρέατος και των γαλακτοκομικών. 

Ο κ. Phil Hogan, αρμόδιος για τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη, δήλωσε: «Η φυτική πρωτεΐνη αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο του ευρωπαϊκού μας τομέα γεωργικών προϊόντων διατροφής, ο οποίος παράγει τρόφιμα και ποτά στα υψηλότερα πρότυπα στον κόσμο. Ωστόσο, λόγω ποικίλων παραγόντων της αγοράς και του κλίματος, η παραγωγή πρωτεϊνούχων φυτών δεν επαρκεί για την κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης. Uθέλω, επίσης, να αναγνωρίσω το έντονο ενδιαφέρον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για περαιτέρω στήριξη της παραγωγής πρωτεϊνών στην Ευρώπη, η οποία θα χρησιμεύσει ως σημαντικό σημείο αναφοράς σε επίπεδο ΕΕ συζήτηση σχετικά με τον τρόπο διαμόρφωσης ενός βιώσιμου τρόπου προώθησης, ο οποίος δεν μπορεί να γίνει μόνο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και απαιτεί την ενεργό συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων».

Αντιδράσεις στην Έκθεση

Η πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το μέλλον της στρατηγικής της ΕΕ για τις φυτικές πρωτεΐνες αποτελεί «χαμένη ευκαιρία», καθώς αγνοεί την εγχώρια παραγωγή βιοκαυσίμων, δήλωσε ο γενικός γραμματέας της ευρωπαϊκής οργάνωσης ePURE(European renewable ethanol association), Εmmanuel Desplechin.

«Πρόκειται για ένα ζήτημα, στο οποίο η ΕΕ τάσσεται, επί της ουσίας, ενάντια στα δικά της συμφέροντα: προτρέποντας την αύξηση της εγχώριας παραγωγής φυτικών πρωτεϊνών, αλλά προωθώντας μια ενεργειακή πολιτική που αποθαρρύνει τους ευρωπαίους αγρότες να συμβάλλουν σε αυτήν», πρόσθεσε.

Η ePURE αναφέρει ότι η παραγωγή αιθανόλης στην Ευρώπη μειώνει την ανάγκη εισαγωγής σόγιας και άλλων ζωοτροφών από περιοχές του κόσμου με λιγότερο βιώσιμες γεωργικές πρακτικές.