Η Καταστροφική Συμπεριφορά του Σκύλου

Η καταστροφική συμπεριφορά του σκύλου αποτελεί διαταραχή με σημαντικές επιπτώσεις, τόσο για τον ιδιοκτήτη αλλά και για τον ίδιο τον σκύλο.

Η πρώτη επίπτωση είναι το οικονομικό κόστος  καθώς οι ζημιές μπορεί να είναι σημαντικές.  Πιο σημαντικός όμως είναι ο κίνδυνος για την υγεία του σκύλου ο οποίος ενδέχεται να καταναλώσει τοξικό υλικό ή αντικείμενα που μπορεί να οδηγήσουν σε έμφραξη του γαστρεντερικού σωλήνα.

Επιπλέον, πολλά είναι τα παραδείγματα ατυχημάτων λόγων της διαταραχής αυτής (καταστροφή φραχτών και χτύπημα από αυτοκίνητο, πτώση από μεγάλο ύψος, ηλεκτρικά καλώδια κλπ.). Τέλος, η καταστροφική συμπεριφορά μπορεί να βλάψει σοβαρά τη σχέση των ζώων με τον ιδιοκτήτη.

Απογοητευμένοι ιδιοκτήτες σκύλων συχνά καταφεύγουν στη χρήση βίας και λανθασμένων τεχνικών τιμωρίας που μπερδεύουν τον σκύλο και επιδεινώνουν τη μη αποδεκτή συμπεριφορά ή μπορεί ακόμη και να προκαλέσουν επιθετικότητα. Ο σκύλος μπορεί να δει το οικείο του πρόσωπο με ιδιαίτερη δυσπιστία, αλλάζοντας έτσι τις μελλοντικές του αλληλεπιδράσεις.

Η προσκόμιση ενός σκύλου για καταστροφική συμπεριφορά χρίζει συστηματικής διαγνωστικής προσέγγισης και θεραπευτικού πλάνου. Οι ιδιοκτήτες πρέπει να ενθαρρύνονται να παρέχουν ένα πλήρες ιστορικό συμπεριφοράς που θα επιτρέψει στον κλινικό ιατρό να προσδιορίσει την αιτία της συγκεκριμένης διαταραχής. Σημαντικά στοιχεία του ιστορικού αποτελούν η ηλικία, ο στόχος και η τοποθεσία της καταστροφής και η πιθανή συνύπαρξη άλλων διαταραχών. Η ηλικία θα πρέπει να  χρησιμοποιηθεί ως σημείο εκκίνησης της διερεύνησης και όχι ως παθογνωμονικό δεδομένο. Κλινικά η καταστροφική συμπεριφορά εκδηλώνεται με καταστροφή αντικειμένων με τα δόντια ή τα νύχια (εσωτερικοί χώροι) καθώς και με σκάψιμο (εξωτερικοί χώροι).

Σε σκύλους κάτω των 5 μηνών το συχνότερο αίτιο καταστροφικής συμπεριφοράς είναι η διερεύνηση περιβάλλοντος και το παιχνίδι. Τα νεαρά σκυλιά παρουσιάζουν συχνά ιστορικό μάσησης αντικειμένων. Τυπικά, η διαταραχή παρατηρείται είτε ο ιδιοκτήτης είναι παρών είτε όχι. Τα μαξιλάρια, τα παπούτσια, οι κάτω άκρες των ξύλινων ντουλαπιών και οι πίνακες αποτελούν συχνούς στόχους των κατοικιδίων. Τα αντικείμενα συχνά τεμαχίζονται και κατά διαστήματα καταπίνονται.

Η καταστροφική συμπεριφορά είναι πολύ συχνή και στους σκύλους ηλικίας 5 μηνών έως 2 ετών. Τα κύρια αίτια της διαταραχής στην ηλικία αυτή είναι η αναζήτηση της προσοχής του ιδιοκτήτη,  η οποία εμφανίζεται πάντα όταν ο ιδιοκτήτης είναι παρών, η προστασία του χώρου, η οποία χαρακτηρίζεται από περιστασιακά επεισόδια καταστροφικής συμπεριφοράς κυρίως με τα νύχια με συνήθη αντικείμενα στόχους τα παράθυρα και τις πόρτες και από επιθετικότητα σε άγνωστα πρόσωπα ή ζώα (ακόμα και ούρηση εκεί που βρίσκονται), ο φόβος συνήθως λόγω κακοποίησης ή δυνατών θορύβων και τέλος το άγχος αποχωρισμού. Το άγχος αποχωρισμού εκτός των άλλων εκδηλώνεται κυρίως με μόνιμα επεισόδια καταστροφικής συμπεριφοράς, πάντα όταν απουσιάζει ο ιδιοκτήτης (συνήθως ξεκινούν μέσα στα πρώτα 30min της απουσίας του). Συχνά εμφανίζεται μαζί με ούρηση και αφόδευση στο σπίτι, υπερφωνία, σιελόρροια και σπανιότερα με αυτοτραυματισμό, καταναγκαστικές διαταραχές συμπεριφοράς, εμετούς.

Πολλοί ιδιοκτήτες παρατηρούν καταστροφική συμπεριφορά στα ζώα τους όταν αυτά είναι υπερήλικα. Το πιθανότερο αίτιο καταστροφικής συμπεριφοράς στα υπερήλικα σκυλιά είναι η γεροντική άνοια, με την οποία συνήθως συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα διανοητικής δυσλειτουργίας και εμφανίζεται ανεξάρτητα από την παρουσία ή όχι του ιδιοκτήτη. Στους σκύλους αυτούς  πρέπει να αξιολογείται η λειτουργία των επινεφριδίων επειδή κάποιες αλλαγές στη συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης όρεξης και των διαταραχών του κύκλου ύπνου-αφύπνισης, μπορεί να οφείλονται σε πιθανό υπερφλοιοεπινεφριδισμό. Σημαντικό είναι το γεγονός πως σε ασθενής με γεροντική άνοια η νευρολογική εξέταση είναι συχνά χωρίς ευρήματα.

Για την αντιμετώπιση της διαταραχής αυτής πρωταρχικός στόχος είναι να αποτρέψουμε την καταστροφική συμπεριφορά ιδιαίτερα όταν αυτή μπορεί να έχει τις επιπτώσεις που αναφέρθηκαν στην αρχή του άρθρου. Για το σκοπό αυτό περιορίζουμε το ζώο όταν δε μπορούμε να το επιβλέψουμε και τοποθετούμε τα πολύτιμα αντικείμενα σε μη προσιτό σημείο. Στη συνέχεια προχωράμε στην απευαισθητοποίηση-ανάπτυξη αντισταθμιστικής συμπεριφοράς και ενδεχομένως τη φαρμακευτική αγωγή.

Η ανάπτυξη αντισταθμιστικής συμπεριφοράς έχει ιδιαίτερη σημασία αν δεν είναι εφικτή η μόνιμη απομάκρυνση των αιτίων και ερεθισμάτων. Στις περισσότερες περιπτώσεις βοηθάει η προσθήκη διαφόρων παιχνιδιών που αλλάζουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα, η εκμάθηση των εντολών «κάτσε», «μείνε» και «ηρέμισε» και η αύξηση της ημερήσιας άσκησης του σκύλου.

Η πλήρης αντιμετώπιση της καταστροφικής συμπεριφοράς λόγω διερεύνησης περιβάλλοντος και παιχνιδιού είναι αδύνατη καθώς αποτελεί φυσιολογική εκδήλωση των κουταβιών. Για την καταστροφική συμπεριφορά λόγω αναζήτησης της προσοχής του ιδιοκτήτη ενδείκνυται αδιαφορία και απομάκρυνση από το χώρο όταν εκδηλώνεται η καταστροφική συμπεριφορά. Για την εκδήλωση της συμπεριφοράς αυτής λόγω προστασίας του χώρου είτε λόγω φόβου αποφεύγουμε στάσεις, ενέργειες και καταστάσεις που δημιουργούν στο ζώο άγχος ή φόβο. Τέλος η απευαισθητοποίηση ζώων που εκδηλώνουν τη διαταραχή αυτή λόγω άγχους αποχωρισμού ή γεροντικής άνοιας, είναι πρακτικά δύσκολη έως αδύνατη. Οι καταστάσεις αυτές αντιμετωπίζονται σχεδόν αποκλειστικά με φαρμακευτική αγωγή.

Πιο συγκεκριμένα για την άμεση αντιμετώπιση του άγχους αποχωρισμού ή του φόβου γίνεται χρήση βενζοδιαζεπίνων, ενώ για τη μακροχρόνια αντιμετώπιση περιστατικών άγχους αποχωρισμού χρησιμοποιούνται η χλωμιπραμίνη, η φλουοξετίνη και η βουσπιρόνη πιθανόν σε συνδιασμό με χρήση φερορμόνης DAP και α-καζοζεπίνης στην τροφή.

Για την γεροντική άνοια η ουσία εκλογής είναι η σελεγιλίνη σε συνδυασμό με τροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά και συνένζυμα που βελτιώνουν τη λειτουργία των μιτοχονδρίων ( L-καρνιτίνη, dl-α-λιποϊκό οξύ), τριγλυκερίδια μέσης αλύσου (MCT), αντιφλεγμονώδη (ω3 λιπαρά οξέα).

-Επιμέλεια-
Δουλίδης Παύλος-Γεώργιος

Βιβλιογραφία:

Μ. Σαριδομιχελάκης Σημειώσεις Διαταραχών Συμπεριφοράς, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Bálint A, Rieger G, Miklósi Á, Pongrácz P. Assessment of owner-directed aggressive behavioural tendencies of dogs in situations of possession and manipulation. R Soc Open Sci. 2017 Oct 18;4(10):171040. 2017 Oct.

Lindell EM. Diagnosis and treatment of destructive behavior in dogs. Vet Clin North Am Small Anim Pract. 1997 May;27(3):533-47.

Overall KL, Dunham AE, Frank D. Frequency of nonspecific clinical signs in dogs with separation anxiety, thunderstorm phobia, and noise phobia, alone or in combination. J Am Vet Med Assoc. 2001 Aug 15;219(4):467-7

Dodman NH, Shuster L: Pharmacological approaches to managing behavior problems in small animals. Vet Med 89:960- 969, 1994

Hunthausen W: Identifying and treating behavior problems in geriatric dogs. Vet Med (suppl.):688-700, 1994

Borchelt PL, Voith VL: Diagnosis and treatment of separation-related behavior problemsin dogs. Vet Clin North Am Small Anim Pract 12:625- 636, 1982

Bruyette DS, Ruehl WW, Smidberg TL: Canine pituitary-dependent hyperadrenocorticism: A spontaneous animal model for neurodegenerative disorders and their treatment with 1-deprenyl. Prog Brain Res 106:207- 215, 1995

Marder AR: Psychotropic drugs and behavioral therapy. Vet Clin North Am Small Anim Pract 21:329- 342, 1991

McCrave EA: Diagnostic criteria for separation anxiety in the dog. Vet Clin North Am Small Anim Pract 21:247-255, 1991

Πηγή: DIAGNOVET, 22.09.2018