εγγραφείτε: Άρθρα

leader

Ακρομεγαλία στη Γάτα: Πόσο Σπάνια είναι τελικά;

0 comments
Ακρομεγαλία στη Γάτα: Πόσο Σπάνια είναι τελικά;

 

Ως ακρομεγαλία (ή μεγαλακρία), χαρακτηρίζεται το κλινικό σύνδρομο το οποίο οφείλεται στη χρόνια υπερέκκριση αυξητικής ορμόνης (GH) και στην επακόλουθη διαταραχή της λειτουργίας του άξονα υποθάλαμος – υπόφυση.

 

Στη γάτα, όπως και στον άνθρωπο, στην πλειονότητα των ασθενών η αυξημένη αυτή παραγωγή οφείλεται σε σωματοτρόπο αδένωμα στον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης.

Σπανιότερα, η υπερπαραγωγή GH οφείλεται σε υπερπλασία των οξύφιλων κυττάρων της υπόφυσης, αν και δεν έχει διευκρινιστεί ακόμα εάν η υπερπλασία αποτελεί προνεοπλασματικό στάδιο ή διαφορετική νοσολογική οντότητα. Επίσης, η ιστολογική εικόνα της υπερπλασίας και του μικροαδενώματος παρουσιάζει πολλές ομοιότητες, με αποτέλεσμα ο διαχωρισμός τους να είναι αρκετά δύσκολος σε ορισμένες περιπτώσεις. Σε αντίθεση με το σκύλο, η υπερπαραγωγή GH από το μαστό μετά από έκθεση σε προγεστερόνη ή προγεσταγόνα δεν φαίνεται να αποτελεί παράγοντα πρόκλησης ακρομεγαλίας στη γάτα.

Οι σωματικές αλλαγές που προκαλεί η περίσσεια GH στους ασθενείς λόγω της αναβολικής της δράσης (έμμεσα, κυρίως λόγω της επαγόμενης αύξησης της σωματομεδίνης/IGF-1 που προκαλεί), όπως η αύξηση του μεγέθους της γλώσσας και των κατώτερων τμημάτων των άκρων, ο προγναθισμός, και η οργανομεγαλία (ιδίως νεφροί, ήπαρ και καρδιά), είναι αρκετά χαρακτηριστικές, αλλά πραγματοποιούνται συνήθως με πολύ βραδύ ρυθμό, με αποτέλεσμα πολλές φορές να περνούν απαρατήρητες από τους κηδεμόνες των γατών.

Αντιθέτως, η πολυουρία και η πολυδιψία αποτελούν τα πιο σταθερά και πρώιμα συμπτώματα της νόσου. Αυτό συμβαίνει διότι η GH προκαλεί άμεσα έντονη μείωση στην ευαισθησία των υποδοχέων ινσουλίνης στους περιφερικούς ιστούς (κυρίως μυϊκού και λιπώδους ιστού) λόγω της καταβολικής της δράσης, με αποτέλεσμα στη συντριπτική πλειοψηφία των περιστατικών να παρατηρείται σακχαρώδης διαβήτης, ο οποίος πολλές φορές είναι δύσκολος στη διαχείριση, λόγω εμφάνισης υπεργλυκαιμίας (από την αντίσταση στην ινσουλίνη) ή/και υπογλυκαιμίας (από την κυμαινόμενη υπερέκκριση της GH).

Για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση της ακρομεγαλίας, απαιτείται ο προσδιορισμός της συγκέντρωσης της GH ή/και της IGF-1 στον ορό του αίματος ασθενή με κατάλληλη συμπτωματολογία. Ενώ ο υπολογισμός και των δύο ορμονών ταυτόχρονα βελτιώνει σημαντικά τη διαγνωστική ακρίβεια, η GH προσδιορίζεται πολύ σπάνια, κυρίως λόγω τεχνικών δυσκολιών αλλά και εξαιτίας του επεισοδιακού ρυθμού με τον οποίο η συγκεκριμένη ορμόνη εκκρίνεται. Αντιθέτως, ο προσδιορισμός της συγκέντρωσης της σωματομεδίνης είναι αρκετά πιο προσιτή ως διαγνωστική μέθοδος, αφού αντανακλά τις συγκεντρώσεις της αυξητικής ορμόνης μέχρι 24 ώρες πριν τη δειγματοληψία, έχει χημικώς σταθερή δομή σε θερμοκρασία περιβάλλοντος και δεν εμφανίζει σημαντική ημερήσια διακύμανση στη συγκέντρωσή της. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η διάγνωση της ακρομεγαλίας δεν μπορεί να βασιστεί μόνο στον προσδιορισμό των ορμονών, διότι είναι δυνατό να παρατηρηθούν ψευδώς θετικά και αρνητικά αποτελέσματα. Αν υπάρχει σοβαρή υποψία για τη νόσο, προτείνεται να ακολουθήσει απεικονιστικός έλεγχος του εγκεφάλου με αξονική ή/και μαγνητική τομογραφία, έχοντας υπ’όψιν ότι σε περίπτωση υπερπλασίας αυτές πιθανόν να μην είναι διαγνωστικές.

Παλαιότερα, η ακρομεγαλία είχε θεωρηθεί σπάνιο αίτιο σακχαρώδη διαβήτη στη γάτα. Τα τελευταία χρόνια όμως αυτή η άποψη έχει αναθεωρηθεί. Συγκεκριμένα, σε μία πολύ πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη από ειδικούς του Royal Veterinary College, συγκεντρώθηκαν στοιχεία από 1221 διαβητικές γάτες το διάστημα 2003-2011. Μετά την επεξεργασία των δεδομένων, οι συγγραφείς κατέληξαν ότι το ποσοστό των διαβητικών γατών που έπασχαν από ακρομεγαλία άγγιζε το 25%, ποσοστό πολλαπλάσιο από εκείνο που υπολογιζόταν στο παρελθόν. Εξίσου εντυπωσιακή ήταν η παρατήρηση ότι από τους κτηνιάτρους που παρακολουθούσαν γάτες με σοβαρή εργαστηριακή υποψία της νόσου (IGF-1> 1000 ng/ml), μόνο το 24% αυτών είχε σοβαρή υποψία για τη νόσο με βάση την κλινική τους εικόνα, διότι η συμπτωματολογία των περισσότερων γατών με ακρομεγαλία δε διέφερε καθόλου από εκείνων με απλό σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ.

Η λογική ότι κάθε διαβητική γάτα πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ αποτελεί υπεραπλούστευση. Η απουσία επιπλέον συμπτωμάτων, πέρα αυτών του σακχαρώδη διαβήτη, δε μπορεί να αποκλείσει νοσήματα που προκαλούν σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙΙ, όπως η ακρομεγαλία, ειδικά όταν εκείνα είναι σε αρχικά στάδια. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία ενός τέτοιου νοσήματος θα μπορούσε αφενός να προκαλέσει άμεση άρση της αντίστασης στην ινσουλίνη και πιθανότατα την αποδρομή του σακχαρώδους διαβήτη, αφετέρου να οδηγήσει στην αποφυγή των μακροπρόθεσμων συνεπειών του νοσήματος, όπως εκείνες που αφορούν το καρδιαγγειακό και το νευρικό σύστημα στην περίπτωση της ακρομεγαλίας. Αν και η επεμβατική θεραπεία της ακρομεγαλίας τη δεδομένη στιγμή είναι απαγορευτική για τους περισσότερους κηδεμόνες γατών σε χώρες όπως η Ελλάδα, πολλά υποσχόμενη φαίνεται να είναι η φαρμακευτική της αντιμετώπιση με τη χρήση νέων αναλόγων της σωματιστατίνης μακράς δράσεως, όπως η πασιρεοτίδη (pasireotide). Όμως, ακόμα και χωρίς ειδική θεραπεία, η βραχυχρόνια πρόγνωση της ακρομεγαλίας μπορεί να είναι σχετικά καλή, εφόσον ο σακχαρώδης διαβήτης ελεγχθεί με κατάλληλες τροποποιήσεις του δοσολογικού σχήματος ινσουλίνης και με συχνούς κλινικούς και εργαστηριακούς επανελέγχους.

Συνοψίζοντας, αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τον επιπολασμό της ακρομεγαλίας στην χώρα μας, λαμβάνοντας υπ’όψιν εκείνα άλλων χωρών, όπως η Αγγλία, η Ολλανδία και η Ελβετία, είναι συνετό να περιλαμβάνεται στη διαφορική διάγνωση κάθε διαβητικής γάτας με αντίσταση στην ινσουλίνη, ανεξάρτητα με το αν εμφανίζει τις αναμενόμενες για το νόσημα σωματικές αλλαγές.

-Επιμέλεια άρθρου-
Παναγιώτης Αρχοντάκης, Κτηνίατρος

Πηγές:
➢ Niessen et al: Studying Cat (Felis catus) Diabetes: Beware of the Acromegalic Imposter. PLoS One. 2015 May 29;10.
➢ BSAVA Manual of Canine and Feline Endocrinology 4th Edition.
➢ Canine and Feline Endocrinology, 4th Edition.

ΠηγήDIAGNOVET