Η προώθηση αγροτικών προϊόντων του Ευρωπαϊκού Νότου, που εντάσσονται σε ευρωπαϊκά συστήματα διασφάλισης ποιότητας, όπως αυτό των  γεωγραφικών ενδείξεων (GI), έχει καταστήσει τα ευρωπαϊκά προϊόντα πιο ελκυστικά σε νέες αναδυόμενες αγορές οι οποίες αναζητούν ποιοτικά τρόφιμα.

Ωστόσο, η Europol προειδοποιεί ότι τα προϊόντα με ψευδείς γεωγραφικές ενδείξεις αυξάνονται  στην ΕΕ και οι φορείς χάραξης πολιτικής δεν πρέπει να αγνοήσουν την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Επιπλέον, παράγοντες όπως  το ρωσικό εμπάργκο  και η αστάθεια των τιμών έχουν ασκήσει τεράστια πίεση στις αγροτικές αγορές της ΕΕ που ήδη αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες. Η ρωσική απαγόρευση κόστισε εν μια νυκτί σε πολλούς Ευρωπαίους αγρότες την κύρια αγορά εξαγωγών τους, αξίας 5,5 δισ. ευρώ.

Η Κομισιόν κατόρθωσε να ανοίξει νέες αγορές εξαγωγών και έκτοτε οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων της ΕΕ έχουν αυξηθεί. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, η ετήσια αξία των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων το 2016 έφθασε σε νέο επίπεδο ρεκόρ των 130,7 δισ. ευρώ.

Οι ΗΠΑ και η Κίνα αποτελούν τους κύριους εμπορικούς εταίρους της Ένωσης, αλλά  άνοιξαν και νέες ασιατικές αγορές, όπως η Ιαπωνία, το Βιετνάμ και η Κορέα. Το 2017, αξιοσημείωτα κέρδη καταγράφηκαν και στις Φιλιππίνες, τη Σιγκαπούρη και την Ινδονησία. Ωστόσο, οι αγρότες της ΕΕ πιστεύουν ότι αυτό δεν έχει φέρει ακόμη τα περισσότερα κέρδη στους ίδιους, σύμφωνα με εκτιμήσεις της ευρωπαϊκής ένωσης αγροτών Copa-Cogeca.

Συστήματα διασφάλισης ποιότητας και εμπορικές συμφωνίες

Οι εξαγωγές της Νότιας Ευρώπης που περιλαμβάνουν προϊόντα όπως ελαιόλαδο, κρασί και  φρέσκα λαχανικά, είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς σε τρίτες χώρες λόγω της εξαιρετικής τους ποιότητας.

Ο Πρέσβης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ)  Marc Vanheukelen, δήλωσε πέρυσι ότι η ζήτηση από τις αναδυόμενες αγορές αυξάνεται «λόγω της αύξησης του πληθυσμού και ιδιαίτερα της μεσαίας τάξης, της οποίας οι διατροφικές συνήθειες αλλάζουν».

Τόνισε ότι οι καταναλωτές έχουν αυξανόμενες προσδοκίες όσον αφορά την ποιότητα, την ασφάλεια και τη θρεπτική αξία των προϊόντων που καταναλώνουν και ότι «η Ευρώπη είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε αυτή τη ζήτηση».

Η ΕΕ έχει επικεντρωθεί στην ποιότητα των τροφίμων που παράγονται στην επικράτειά της και έχει δημιουργήσει τις γεωγραφικές ενδείξεις για την προστασία και την προώθηση των προϊόντων με μοναδικά χαρακτηριστικά.

Η Γαλλία, η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ελλάδα βρίσκονται στην κορυφή  της λίστας τροφίμων καταχωρημένων με ευρωπαϊκά συστήματα διασφάλισης ποιότητας. Τα «προστατευόμενα» προϊόντα των χωρών αυτών  ποικίλλουν, από νωπά κρέατα, φρούτα και λαχανικά μέχρι λάδια και τυριά.

Τα συστήματα διασφάλισης ποιότητας της ΕΕ αφορούν τα τρόφιμα, τα κρασιά,  τα οινοπνευματώδη και  τους αρωματισμένους οίνους,  αλλά και τα βιολογικά προϊόντα. Σήμερα, 1.402 διατροφικά προϊόντα  έχουν καταχωρηθεί με γεωγραφικές ενδείξεις, ενώ οι εξαγωγές προϊόντων γεωγραφικής ένδειξης ανέρχονται σε περίπου 11,5 δισ. ευρώ.

Τα προϊόντα με γεωγραφική ένδειξη αποτελούν επίσης αναπόσπαστο  κομμάτι των εμπορικών συμφωνιών μεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών.

Μάλιστα, πρόσφατα  η ΕΕ υπέγραψε μια επί της αρχής πολιτική συμφωνία με την Ιαπωνία για την επιτάχυνση της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου μέχρι το τέλος του έτους. Ο  Ευρωπαίος Επίτροπος για τη Γεωργία και την Αγροτική Ανάπτυξης  Phil Hogan τόνισε ότι οι ευρωπαίοι διαπραγματευτές κατάφεραν να προστατεύσουν περισσότερα από 200 προϊόντα με γεωγραφική ένδειξη.

«Καθότι τα ευρωπαϊκά πρότυπα διασφάλισης ποιότητας και ασφάλειας των τροφίμων είναι τα υψηλότερα στον κόσμο, κατορθώσαμε να  εξασφαλίσουμε πλήρη προστασία για τα υψηλής ποιότητας ευρωπαϊκά προϊόντα με γεωγραφική ένδειξη, καθώς και πλήρη ή καλύτερη πρόσβαση στην αγορά για πολλούς βασικούς τομείς», ανέφερε ο Επίτροπος.

Παραποιημένα προϊόντα 

Έντονη ανησυχία προκαλούν στις Βρυξέλλες τα παραποιημένα προϊόντα με γεωγραφική ένδειξη.

Σύμφωνα με το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης  (EUIPO), το 9% όλων των προϊόντων γεωγραφικής ένδειξης στην αγορά της ΕΕ παραποιήθηκε το 2014. Το ποσό αυτό αντιπροσωπεύει € 4,3 δισ.  και έχει προκαλέσει συναγερμό σε αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ.

Η Γαλλία συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες που πλήττονται περισσότερο από αυτό το φαινόμενο, κυρίως επειδή το κρασί έχει την υψηλότερη  αξία στις κατηγορίες προστατευόμενων προϊόντων.

Η  αγορά προϊόντων απομίμησης στη Γαλλία έφθασε τα 1,6 δισ. ευρώ,  και ακολουθείται από την Ιταλία (682 εκατ. ευρώ), τη Γερμανία (598 εκατ. ευρώ), την Ισπανία (266 εκατ. ευρώ) και την Ελλάδα (235 εκατ. ευρώ).

Άλλη έκθεση σχετικά με την παραποίηση, η οποία πραγματοποιήθηκε από την Ευρωπαϊκή Αστυνομική Υπηρεσία Europol στις 23 Ιουνίου, προειδοποιεί πως ότι η κατάσταση επιδεινώνεται. Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι η κατάχρηση και η  παραποίηση των ετικετών πιστοποίησης εξακολουθούν να αποτελούν  ζήτημα υψίστης σημασίας για τους Ευρωπαίους παραγωγούς.

Η αξία των παραποιημένων προϊόντων με γεωγραφική  ένδειξη (GII) στην ΕΕ εξακολουθεί να είναι υψηλή, με τις κυριότερες χώρες παραγωγής των πρωτότυπων προϊόντων, όπως η Γερμανία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελλάδα, να επηρεάζονται περισσότερο από τα παραποιημένα τρόφιμα » σημείωσε η Europol, προσθέτοντας ότι τα  προϊόντα που έχουν πληγεί περισσότερο είναι το κρασί, τα αλκοολούχα ποτά, το τυρί, το κρέας, τα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά.

Κύριος παραγωγός παραποιημένων προϊόντων είναι η Κίνα , ενώ η Τουρκία θεωρείται επίσης σημαντικός κόμβος παραγωγής.

Η Europol εξέφρασε επίσης ανησυχίες σχετικά με την προσοχή που δίνεται στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, υποστηρίζοντας ότι η  εστίαση σε άλλους τομείς όπως  η εγκληματικότητα και  η τρομοκρατία έχει υποβαθμίσει την παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων ως προτεραιότητα. Ωστόσο, η παραβίαση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας εξακολουθεί να είναι μία από τις πιο προσοδοφόρες παράνομες  δραστηριότητες και η έκθεση αυτή  αποδεικνύει πώς συχνά συνδέεται στενά και με άλλα σοβαρά αδικήματα, σημείωσε η έκθεση.

Πηγή: Euroactiv, Sarantis Michalopoulos,  Mετάφραση από Σοφία Κοσμά