Τη θέσπιση κανόνων για την παραγωγή λιπασμάτων μέσω της επαναχρησιμοποίησης των αποβλήτων σχεδίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Πρόκειται για ένα πάγιο αίτημα τόσο των εταιριών όσο και των περιβαλλοντικών οργανώσεων που ζητούν να δημιουργηθεί ένα νέο κομμάτι της αγοράς που θα ανακυκλώνει τα απόβλητα των βιομηχανιών, διαχωρίζοντας τις πρώτες ύλες και επαναχρησιμοποιώντας τα στην παραγωγή. Μια κίνηση που αναμένεται να τονώσει σημαντικά την απασχόληση με νέες θέσεις εργασίας αλλά και να ωφελήσει ιδιαίτερα το περιβάλλον. Η εν λόγω πρόταση αποτελεί μία από τις βασικές αρχές της δέσμης μέτρων για την κυκλική οικονομία που εγκρίθηκε το Δεκέμβριο του 2015. 

Σήμερα η Επιτροπή προτείνει έναν κανονισμό που θα διευκολύνει σημαντικά την πρόσβαση στην ενιαία αγορά της ΕΕ των βιολογικών λιπασμάτων και των λιπασμάτων που παράγονται από απόβλητα, τα οποία αποκτούν πρόσβαση στην αγορά, σε αντίστοιχα επίπεδα ανταγωνισμού με τα παραδοσιακά, μη βιολογικά λιπάσματα. 

Αυτό θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες στην αγορά για τις καινοτόμες επιχειρήσεις, ενώ ταυτόχρονα θα συμβάλει στη μείωση των αποβλήτων, της κατανάλωσης ενέργειας και των περιβαλλοντικών ζημιών.

Το σχέδιο του Κανονισμού θα αποσταλεί στο Ευρωκοινοβούλιο και το Συμβούλιο για έγκριση. Εφόσον εγκριθεί, ο Κανονισμός θα είναι άμεσα εφαρμόσιμος, χωρίς να χρειάζεται να μεταφερθεί στην εθνική νομοθεσία, αφού ακολουθήσει μια μεταβατική περίοδος που θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις και τις δημόσιες αρχές να προσαρμοστούν.

Ο Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Jyrki Katainen, αρμόδιος για την απασχόληση, την ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα, δήλωσε σχετικά:

«Πολύ λίγες από τις άφθονες πηγές βιολογικών αποβλήτων μετατρέπονται σε πολύτιμα προϊόντα λίπανσης. Οι αγρότες μας χρησιμοποιούν λιπάσματα που παράγονται από εισαγόμενες πρώτες ύλες και από ενεργοβόρες διαδικασίες, παρά το γεγονός ότι η βιομηχανία μας θα μπορούσε να αξιοποιήσει τα βιο-απόβλητα μετατρέποντας τα σε προϊόντα λίπανσης. Ο παρών Κανονισμός θα μας βοηθήσει να μετατρέψουμε τα προβλήματα σε ευκαιρίες για τους αγρότες και τις επιχειρήσεις».

Το σχέδιο Κανονισμού θεσπίζει κοινούς κανόνες για τη μετατροπή των βιολογικών αποβλήτων σε πρώτες ύλες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή προϊόντων λίπανσης. Ορίζει τις απαιτήσεις ασφάλειας, ποιότητας και τυποποίησης που πρέπει να συμμορφώνονται όλα τα προϊόντα λίπανσης για να μπορούν να διακινούνται ελεύθερα σε ολόκληρη την ΕΕ. Καθορίζει απαιτήσεις ποιότητας και σήμανσης προς τις οποίες πρέπει να συμμορφώνονται όλα τα λιπάσματα προκειμένου να διατίθενται ελεύθερα στο εμπόριο σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι παραγωγοί λιπασμάτων θα πρέπει να αποδείξουν ότι τα προϊόντα τους πληρούν τις απαιτήσεις αυτές, καθώς και τα όρια οργανικών ρυπαντών, μικροβιακών και φυσικών προσμίξεων πριν λάβουν το σήμα CE, που θα τους επιτρέψει να εμπορεύονται ελεύθερα σε ολόκληρη την ΕΕ.

Οι νέοι κανόνες θα ισχύουν για όλους τους τύπους λιπασμάτων, ώστε να διασφαλίζονται τα υψηλότερα επίπεδα προστασίας του εδάφους. Ο Κανονισμός θεσπίζει αυστηρά όρια για το κάδμιο στα φωσφορικά λιπάσματα. Τα όρια θα περιοριστούν από τα 60 mg / kg στα 40 mg / kg μετά από 3 χρόνια, και στα 20 mg / kg μετά από 12 χρόνια, με στόχο τη μείωση των κινδύνων για την υγεία και το περιβάλλον.

Η προαιρετική εναρμόνιση με τους κανόνες της Ε.Ε. προτείνεται από την Επιτροπή με δεδομένο ότι ορισμένα λιπάσματα δεν υπόκεινται σε διασυνοριακό έλεγχο όταν κυκλοφορούν σε μεγάλες ποσότητες. Έτσι, η Επιτροπή προτείνει είτε να κυκλοφορούν με τη σήμανση CE είτε με την εθνική τους σήμανση.

Να σημειωθεί, πως μέχρι σήμερα, τα συμβατικά, μη βιολογικά λιπάσματα προέρχονται από ορυχεία και παράγονται με χημικές διαδικασίες που επιβαρύνουν σημαντικά το περιβάλλον. Τα νέα λιπάσματα ωστόσο που θα προκύψουν από την ανακύκλωση αποβλήτων, δεν εμπίπτουν στον ισχύοντα κανονισμό για τα λιπάσματα και η πρόσβασή τους στην αγορά εξαρτάται από την αμοιβαία αναγνώριση των κρατών της Ε.Ε. που εμπίπτουν όμως σε διαφορετικούς εθνικούς κανόνες. 

Με το νέο κανονισμό, λαμβάνονται σοβαρά υπόψη τα περιβαλλοντικά ζητήματα ενώ ανοίγει το πεδίο δράσης για καινοτόμες επιχειρήσεις να εισέλθουν στην αγορά δημιουργώντας τοπικές θέσεις εργασίας από ένα προϊόν που θα κατέληξε στα σκουπίδια. Αρκεί να σημειωθεί, πως σήμερα ανακυκλώνεται μόλις το 5% των βιολογικών αποβλήτων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, εάν ανακυκλώνονταν περισσότερα βιολογικά απόβλητα, θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν έως και το 30% των μη βιολογικών λιπασμάτων. Επί του παρόντος, η ΕΕ εισάγει περίπου 6 εκατομμύρια τόνους φωσφορικών αλάτων ανά έτος, αλλά θα μπορούσε να αντικαταστήσει έως το 30% της ποσότητας αυτής με εκχύλιση από λυματολάσπη, βιοαποδομήσιμα απόβλητα, κρεατάλευρα και οστεάλευρα ή κοπριά.