Απασχόληση στον Αγροτικό Τομέα

Το θέμα θα απασχολήσει του υπουργούς στο πλαίσιο της συζήτησης προσανατολισμού της ενδιάμεσης επανεξέτασης της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και της συμβολής σε αυτή του γεωργικού τομέα.

Για τη διευκόλυνση της συζήτησης έχει διανεμηθεί στις αντιπροσωπείες των κρατών μελών της Ε.Ε. ερωτηματολόγιο της προεδρίας στο εισηγητικό του οποίου για το θέμα της απασχόλησης αναφέρονται τα εξής:

Παρότι ο αριθμός των άμεσα απασχολούμενων στη γεωργία τείνει να μειώνεται, η ΚΓΠ (κοινή γεωργική πολιτική) μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη διατήρηση των θέσεων εργασίας και στην οικονομική μεγέθυνση στα πλαίσια της τροφικής αλυσίδας, για παράδειγμα με τα εξής μέσα:

-την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του γεωργικού τομέα, με θετικό εμπορικό ισοζύγιο για την Ένωση,
-την έμμεση διατήρηση των θέσεων εργασίας, των υπηρεσιών και της παρουσίας του πληθυσμού σε αγροτικές περιοχές μέσω της εισοδηματικής στήριξης των εκμεταλλεύσεων,
– χρηματοδότηση για επενδύσεις, νεοσύστατες επιχειρήσεις και για την τοπική ανάπτυξη στις αγροτικές περιοχές, με άμεση δημιουργία θέσεων εργασίας,
-την πληρωμή σε γεωργούς για τις υπηρεσίες που παρέχουν σε ό,τι αφορά δημόσια αγαθά που σχετίζονται με τη διαχείριση του περιβάλλοντος,
-την υποστήριξη της διαφοροποίησης των οικονομικών ευκαιριών στις αγροτικές περιοχές, ιδίως στην τροφική αλυσίδα και τον αγροτουρισμό,
-την αυξανόμενη στήριξη στην έρευνα, την καινοτομία και τις υπηρεσίες συμβουλευτικής,
-την ανάπτυξη ενός σύγχρονου και διαφοροποιημένου διατροφικού συστήματος (για παράδειγμα. με αύξηση των απαιτήσεων ασφαλείας, ανάπτυξη των αλυσίδων ποιότητας, στήριξη της επεξεργασίας και των νέων τεχνολογιών, κίνητρα για εξειδικευμένες αγορές υψηλής προστιθέμενης αξίας κλπ.).

Επομένως, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η συμβολή της ΚΓΠ στον σχετικό με την απασχόληση στόχο, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στους τρόπους ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του γεωργικού τομέα και διατήρησης των θέσεων εργασίας και των υπηρεσιών στον τομέα αυτόν, καθώς στην υποστήριξη με τον καλύτερο δυνατό τρόπο της τοπικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές πέραν του γεωργικού τομέα. Θα δημιουργηθούν περαιτέρω ευκαιρίες για τη διατήρηση ή τη δημιουργία θέσεων εργασίας με την πληρωμή σε γεωργούς για τις υπηρεσίες που παρέχουν στο ευρύ κοινό, όπως είναι η προστασία του φυσικού τοπίου και η διαφύλαξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Όλα αυτά τα ζητήματα πρέπει να εξεταστούν κριτικά, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη την ανεργία των νέων. Η γεωργία πρέπει να καταστεί ελκυστικός τομέας, προκειμένου να γίνει δυνατή η εναλλαγή των γενεών. Δεδομένης της γήρανσης του γεωργικού πληθυσμού -μόλις το 14%των γεωργών της ΕΕ έχουν ηλικία μικρότερη των 40 ετών – είναι σημαντική η αναζωογόνηση της γεωργικής δραστηριότητας, με την ενθάρρυνση της δημιουργίας και ανάπτυξης νέων οικονομικών δραστηριοτήτων από νέους γεωργούς στον γεωργικό τομέα.
 
Στην πράξη, τα εμπόδια στους νεοεισερχόμενους στον τομέα μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

-οικονομικά εμπόδια: χαμηλό εισόδημα συγκριτικά με άλλους οικονομικούς τομείς
-εμπόδια στην αγορά: δυσκολία πρόσβασης στους κύριους συντελεστές παραγωγής (πρόσβαση σε πίστωση, σε γη και σε κατάλληλη κατάρτιση του ανθρώπινου κεφαλαίου)
-έλλειψη δικτύων μεταξύ εκμεταλλεύσεων με επικεφαλής νέους γεωργούς που επενδύουν στην καινοτομία.

Συμβολή στη μείωση της φτώχειας

Ιστορικά, τα εισοδήματα στον γεωργικό τομέα είναι χαμηλά συγκριτικά με το μέσο εισόδημα στους άλλους τομείς. Η διαφορά αυτή οξύνεται με τη γενική αύξηση της ευημερίας, η οποία μειώνει το ποσοστό του εισοδήματος των νοικοκυριών που διατίθεται για διατροφή. Η αύξηση της παραγωγικότητας στη γεωργία βοηθά στην αντιμετώπιση της τάσης αυτής και στο να καταστήσει τον γεωργικό τομέα πιο ελκυστικό στους νέους.

Επιπροσθέτως, η τελευταία οικονομική κρίση αποκάλυψε ένα ενδιαφέρον στοιχείο σε ό,τι αφορά τον γεωργικό τομέα: ο τομέας αποδείχθηκε ανθεκτικός στην κρίση.·Οι εξαγωγές και η παραγωγή έμειναν πρακτικά άθικτες. Κατά τα έτη της κρίσης, παρέμειναν στον γεωργικό τομέα περισσότερα άτομα απ’ ό,τι αναμενόταν λόγω της έλλειψης εναλλακτικών ευκαιριών απασχόλησης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να επιβραδυνθεί η μείωση του αριθμού των εκμεταλλεύσεων στις χώρες που επηρεάστηκαν περισσότερο από την τελευταία οικονομική κρίση.

Με τον τρόπο αυτόν, η κρίση οδήγησε σε χαμηλότερη παραγωγικότητα στον γεωργικό τομέα λόγω της εν λόγω αύξησης του εργατικού δυναμικού· συγχρόνως όμως πρόσφερε απασχόληση σε άτομα που διέτρεχαν κίνδυνο ανεργίας ή φτώχειας.

Έρευνα και ανάπτυξη

Το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» αποτελεί το μεγαλύτερο πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας που υπήρξε ποτέ στην ΕΕ, με προϋπολογισμό ύψους σχεδόν 80 δισεκατομμυρίων ευρώ για περίοδο 7 ετών (2014-2020). Σε σύγκριση με προηγούμενα προγράμματα έρευνας, το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» αποσκοπεί στον συνδυασμό της έρευνας με την καινοτομία και στην ανάπτυξη διαθεματικών δράσεων, αποφεύγοντας την παραδοσιακή απομονωμένη έρευνα κατά τομείς.

Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι η Ευρώπη παράγει επιστήμη παγκόσμιας κλάσης, να μεταφραστεί η έρευνα σε καινοτομία και να καταστεί ευκολότερη η συνεργασία μεταξύ του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα στον χώρο αυτόν.
 
Η έρευνα και καινοτομία στον γεωργικό τομέα εντός του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» συντονίζονται πλέον στενά στα πλαίσια της ΚΓΠ (με τη στήριξη της καινοτομίας από το Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης μέσω της «Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας για την παραγωγικότητα και τη βιωσιμότητα της γεωργίας»). Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει τη στήριξη των μέτρων καινοτομίας σε τοπικό επίπεδο, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός γεωργικού και δασοκομικού τομέα στην ΕΕ που θα βασίζεται περισσότερο στη γνώση. Συνενώνει επίσης τους πόρους των μεγάλων ιδιωτικών ερευνητικών οντοτήτων του γεωργικού τομέα και απελευθερώνει τις δυνατότητες μόχλευσης των ιδιωτικών επενδύσεων.

Δεδομένου ότι υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για τη χρηματοδότηση της έρευνας και ανάπτυξης στη γεωργία, έχει ουσιώδη σημασία ο καθορισμός προτεραιοτήτων για την έρευνα και ανάπτυξη στον τομέα αυτόν, ώστε η χρηματοδότηση να είναι στοχευμένη και να διασφαλισθεί η αποτελεσματικότητά της κατά την προσεχή περίοδο προγραμματισμού τόσο για την αγροτική ανάπτυξη όσο και για το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020».

Τα ερωτήματα

Μ’ αυτά τα δεδομένα, οι υπουργοί καλούνται να απαντήσουν στα ακόλουθα ερωτήματα. Τα πρώτα δύο ερωτήματα θα απευθυνθούν σε όλες τις σχετικές συνθέσεις του Συμβουλίου, κάθε μία από τις οποίες θα επικεντρωθεί στις πτυχές που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές της, ενώ το τρίτο ερώτημα αφορά ειδικά τη γεωργία.

1. Κατά την άποψη των υπουργών, έχει αποδώσει καρπούς η στρατηγική «Ευρώπη 2020» και έχει εφαρμοστεί αποτελεσματικά σε ενωσιακό, εθνικό και τοπικό επίπεδο; Ποια ήταν τα κυριότερα εμπόδια; Πώς μπορεί να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των μέτρων πολιτικής προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι για το 2020;
2. Πώς θα μπορούσε η στρατηγική αυτή να συνδεθεί με άλλες πολιτικές/διαδικασίες στον τομέα αρμοδιότητας της σύνθεσης «Γεωργία και Αλιεία» του Συμβουλίου;
3. Πώς μπορεί η ΚΓΠ να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», ιδίως σε ό,τι αφορά την απασχόληση και, ειδικότερα, την αύξηση της απασχόλησης των νέων;

Σχετικά με την στρατηγική «Ευρώπη 2020»

Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» είναι η στρατηγική της ΕΕ για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Τον Μάρτιο του 2014, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αξιολόγησε την εφαρμογή της στρατηγικής βάσει ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δήλωσε ότι αναμένει με ενδιαφέρον την προγραμματισμένη επανεξέταση της στρατηγικής εντός του 2015. Στο 18μηνο πρόγραμμα του Συμβουλίου προσδιορίζεται ο τρόπος με τον οποίο θα συμβάλει στην επανεξέταση της στρατηγικής, θέμα που θα απασχολήσει όλες τις σχετικές συνθέσεις του Συμβουλίου, καθεμιά από τις οποίες θα επικεντρωθεί στις πτυχές που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές της.

Για να αξιολογηθεί η πρόοδος που έχει σημειωθεί σε ό,τι αφορά τους σκοπούς της, η στρατηγική «Ευρώπη 2020» θέτει πέντε κύριους στόχους: απασχόληση, έρευνα και ανάπτυξη, κλίμα και ενέργεια, εκπαίδευση, κοινωνική συνοχή και μείωση της φτώχειας. Η ΕΕ αναμένεται να επιτύχει ή να προσεγγίσει τους στόχους της για την εκπαίδευση, το κλίμα και την ενέργεια, αλλά όχι για την απασχόληση, την έρευνα και την ανάπτυξη ή για τη μείωση της φτώχειας. Η προεδρία εκτιμά ότι οι τρεις αυτοί στόχοι έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη γεωργία· οι στόχοι αυτοί θα εξεταστούν στην σημερινή συνεδρίαση των Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας.

Η Προεδρία θα διαβιβάσει τα αποτελέσματα της συζήτησης στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων του Δεκεμβρίου, προκειμένου αυτό να προετοιμάσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου.