Ολοκληρωμένη Διαχείριση Βοσκοτόπων

Ταυτόχρονα, περαιτέρω σύγχυση προκαλεί η ασυµφωνία των διαφόρων φορέων σχετικά µε το τι είναι βοσκότοπος. Από την µία πλευρά το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης θεωρεί βοσκότοπο κάθε έκταση που µπορεί να βοσκηθεί, ενώ το ΥΠΕΚΑ µόνο τα χορτολίβαδα.

Επιλεξιµότητα βοσκοτόπων

Οι επιλέξιµες εκτάσεις των βοσκοτόπων της χώρας ανέρχονται σε 1,69 εκατ. εκτάρια, σύµφωνα µε τα κριτήρια που ισχύουν στην παρούσα προγραµµατική περίοδο (2007-2014). Η πλειοψηφία της επιλέξιµης έκτασης του βοσκότοπου (48,1%) προέρχεται από τον κωδικό 321 (φυσικοί βοσκότοποι), ενώ στο 38,7% επικρατεί η θαµνώδης βλάστηση (κωδικοί 323 & 324).

Η εν δυνάµει επιλέξιµη έκταση για την νέα προγραµµατική περίοδο (2014 – 2020), δεν θα ξεπερνάει τα 2,54 εκ. εκτάρια, καταγράφοντας αύξηση 50% σε σχέση µε την υφιστάµενη προγραµµατική περίοδο. Η διαφορά οφείλεται στην αύξηση της επιλεξιµότητας εκτάσεων βοσκοτόπων του κωδικού 321 όπου έχει εισβάλλει ξυλώδης βλάστηση. Οι εκτάσεις αυτές στην παρούσα προγραµµατική περίοδο δεν ήταν επιλέξιµες ή είχαν µειωµένο συντελεστή επιλεξιµότητας, λόγω ύπαρξης µη επιλέξιµης περιοχής εντός τους.

∆εδοµένου ότι το 50% της έκτασης του εν δυνάµει βοσκοτόπου της χώρας δεν πληροί τα κριτήρια επιλεξιµότητας για την προγραµµατική περίοδο 2014-2020, προτείνεται από το ΓΕΩΤΕΕ η εφαρµογή προγράµµατος διαχείρισης στο πλαίσιο ενός µέτρου αγροτικής ανάπτυξης, και η διερεύνηση της δυνατότητας επιλογής µέρους των θαµνωδών εκτάσεων, χρησιµοποιώντας ψηφιακό υλικό παλαιότερων ετών, προς απόδοση τους στην κτηνοτροφία.

Το ΓΕΩΤΕΕ εισηγείται τη χρήση 2 συντελεστών µείωσης της επιλεξιµότητας, ενός για την ποώδη και ενός για την ξυλώδη βλάστηση, καθώς εκτιµά ότι η ενέργεια αυτή θα βοηθήσει να γίνει επιπλέον επιλέξιµη η έκταση ξυλώδους βλάστησης, η οποία αξιοποιείται από την αιγοτροφία. Επίσης, η κατανοµή των δικαιωµάτων πρέπει να γίνεται στη βάση των ζώων που κατέχει κάθε παραγωγός και άρα βάσει του τύπου βλάστησης που αξιοποιούν.

Τουλάχιστον το 30% των παραγωγών θα ενταχθεί στο καθεστώς των µικρών γεωργών. Αυτοί απαλλάσσονται από την πολλαπλή συµµόρφωση και το «πρασίνισµα», όµως θα δεσµεύσουν τον αντίστοιχο βοσκότοπο.

Στρατηγική τριών σηµείων

Οι γεωτεχνικοί θεωρούν σκόπιµο να υπάρξει ελεύθερη επιλέξιµη έκταση βοσκοτόπου για τυχόν επιπρόσθετες ανάγκες της πράσινης ενίσχυσης.

Συγκεκριµένα, η οµάδα εργασίας του ΓΕΩΤΕΕ, προτείνει µια στρατηγική τριών σηµείων για τη διαχείριση των βοσκήσιµων γαιών, καθώς και επιµέρους προτάσεις θεσµικού και διαχειριστικού χαρακτήρα και συγκεκριμένα:

-Χαρτογράφηση βοσκήσιµων γαιών και αποσαφήνιση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος.
-Ποσοτική και ποιοτική βελτίωση της παραγωγής βοσκήσιµης ύλης στις βοσκήσιµες γαίες.
-Ποσοτική και ποιοτική βελτίωση της παραγωγής κτηνοτροφικών προϊόντων.

Βοσκοϊκανότητα

Παρόλο που η παραγωγικότητα των βοσκοτόπων είναι µικρή στη µονάδα έκτασης τους και µπορούν να βόσκονται µόνο για 6 – 7 µήνες ανά έτος, αποτελούν ζωτικής σηµασίας πόρο για την εθνική κτηνοτροφία, λόγω της µεγάλης έκτασης τους, αλλά και λόγω της οικονοµικότητας τους για τη διατροφή των αγροτικών ζώων.

Σχετικά µε τη βοσκοϊκανότητα των εκτάσεων που χαρακτηρίζονται ως βοσκότοποι, η Οµάδα Εργασίας προτείνει η ελάχιστη δραστηριότητα να διασφαλίζει τη διατήρηση – αειφορία του βοσκότοπου, προϋπόθεση που επιτυγχάνεται µε την κανονική βοσκοφόρτωση, η οποία µετά τον προσδιορισµό της θα πρέπει διαρκώς να προσαρµόζεται, µέσω της διαχρονικής και συστηµατικής παρακολούθησης της βλάστησης. ∆εδοµένου ότι οι βοσκότοποι της χώρας είναι ένα «χωρικό µωσαϊκό» σε ότι αφορά τις τιµές της βοσκοϊκανότητας και της βοσκοφόρτωσης, το ελάχιστο της δραστηριότητας διαφέρει σηµαντικά µεταξύ τους. Για παράδειγµα, σε δυο όµοια ποολίβαδα παρόλο που το µέγιστο είναι η απόληψη του 50% της παραγωγής τους, ο ορισµός του ελάχιστου για να διατηρηθεί η αειφορία τους ποικίλει ανάλογα µε τις συνθήκες και τον επιδιωκόµενο σκοπό.

Οι προτάσεις της Ομάδας Εργασίας

Συνεργασία των αρµοδίων φορέων, καταγραφή των γαιών, αύξηση του χρόνου εκµίσθωσης και αξιοποίηση των εγκαταλελειµένων γαιών, είναι µεταξύ των θεσµικού τύπου προτάσεων της Οµάδας Εργασίας.

Αναλυτικά:

-Συνεργασία ΥΠΑΑΤ και ΥΠΕΚΑ για την από κοινού διαχείριση των βοσκοτόπων της χώρας, προς όφελος της κτηνοτροφίας και του περιβάλλοντος.
-Απογραφή των εκτάσεων των βοσκοτόπων σε πανελλαδική κλίµακα µε σύγχρονες τεχνολογίες, ώστε να γίνει γνωστή η ακριβής επιφάνεια και η παραγωγικότητα τους, προκειµένου να µπορεί να γίνει η ορθή διαχείριση τους.
-Αύξηση του χρονικού ορίου µίσθωσης των βοσκοτόπων από τους ΟΤΑ, ώστε οι κτηνοτρόφοι να έχουν λόγο να βελτιώνουν τις εκτάσεις.
-Αξιοποίηση εγκαταλελειµµένων γεωργικών εκτάσεων, αγραναπαύσεων και εκτάσεων που καταλαµβάνονται από καλλιέργειες υψηλής οικονοµικότητας, για την εγκατάσταση πολυετών λειµώνων που θα εξασφαλίζουν υψηλή παραγωγή ποώδους βιοµάζας ικανοποιητικής ποιότητας
-Ενίσχυση της έρευνας για τις βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης των βοσκοτόπων και την αναζήτηση νέων νοµευτικών ειδών ή ποικιλιών, που θα καλύπτουν τις ανάγκες των εκτροφών µε πιο αποτελεσµατικό τρόπο.
-Πρέπει να καταβληθούν µεγαλύτερες προσπάθειες να αναδειχθούν οι ιδιαιτερότητες των ελληνικών βοσκοτόπων.
-Ενίσχυση των ΟΤΑ της χώρας µε προσωπικό, οικονοµικά και υλικοτεχνικά µέσα, προκειµένου  να αναλάβουν την ορθολογική διαχείριση των βοσκοτόπων. Το έργο τους να συνεπικουρείται και να επιβλέπεται από τις αρµόδιες κρατικές υπηρεσίες του ΥΠΑΑΤ και του ΥΠΕΚΑ – ∆ιάθεση πιστώσεων για την κατασκευή αναγκαίων έργων υποδοµής και βελτίωσης της βλάστησης των βοσκοτόπων, προκειµένου να έχουν αυξηµένη παραγωγικότητα.

Χρειάζεται βελτίωση του νομικού καθεστώτος

Ανάµεσα στις διαχειριστικού χαρακτήρα προτάσεις του ΓΕΩΤΕΕ, ξεχωρίζει η σύνταξη ολοκληρωµένων µελετών για την αξιοποίηση των βοσκοτόπων και η δυνατότητα υποβολής προσωρινών σχεδίων διαχείρισης για βοσκούµενες δασικές εκτάσεις

Αναλυτικά:

-Οριστικοποίηση των επιλέξιµων εκτάσεων των βοσκοτόπων για τις ανάγκες της ΚΑΠ, περιγραφή των πρακτικών χρήσης τους και κατηγοριοποίηση τους σύµφωνα µε το νέο ορισµό της ΕΕ.
-Σχεδιασµός µέτρων αγροτικής ανάπτυξης για τη διαχείριση – βελτίωση των βοσκοτόπων µετά τη διανοµή των εκτάσεων στους γεωργούς, ενεργοποίηση δικαιωµάτων τους και ανάληψη δεσµεύσεων αγροτικής ανάπτυξης.
-Σύνταξη ολοκληρωµένων µελετών διαχείρισης και βελτίωσης των βοσκοτόπων για κάθε ∆ήµο της χώρας µε βάση ενιαίες προδιαγραφές που θα τίθενται από κοινού από ΥΠΕΚΑ και ΥΠΑΑΤ. Η σύνταξη να γίνεται από τους ∆ήµους για δηµόσιες και δηµοτικές εκτάσεις ή από ιδιώτες µελετητές στην περίπτωση ιδιόκτητων εκτάσεων και στο τέλος να εγκρίνονται από την αρµόδια υπηρεσία.
-Σε βοσκούµενες δασικές εκτάσεις, να επιτρέπονται «προσωρινά σχέδια διαχείρισης» µέχρι τη σύνταξη ολοκληρωµένων µελετών, κάτι αντίστοιχο µε τους «πίνακες υλοτοµίας» που χρησιµοποιούνται µέχρι να συνταχθούν οι διαχειριστικές µελέτες. Τα σχέδια να είναι απλά και  να συντάσσονται από τους ∆ήµους ή  τις δηµόσιες υπηρεσίες.

Ο Νόµος 4264/2014 που τροποποιεί το δασικό κώδικα έχει µειονεκτήµατα, όπως η µη δυνατότητα µακροχρόνιας εκµίσθωσης βοσκοτόπων, ο κίνδυνος επιβολής κυρώσεων λόγω υποβάθµισης των βοσκοτόπων, εάν υιοθετηθεί η τιµή της βοσκοϊκανότητας και ο διεκπεραιωτικός -όχι ουσιαστικός- τρόπος που προσεγγίζεται το θέµα των βοσκοτόπων.