εγγραφείτε: Άρθρα
εύρεση
Διάρκεια Ζωής του Φρέσκου Γάλακτος
Το κεντρικό ζήτημα στον πόλεμο ανακοινώσεων είναι: Ποια διάρκεια ζωής (μπορεί να) έχει το φρέσκο γάλα στη λιανική αγορά;
Δημοσιεύουμε άρθρο του Ανδρέα Γεωργούδη (Καθηγητής Πανεπιστημίου – τελ. Πρόεδρος του Ελληνικού Οργανισμού Γάλακτος και Κρέατος).
Το θέμα της διάρκειας ζωής του φρέσκου γάλακτος στη λιανική γυρίζει πάλι στη δημοσιότητα και όπως πάντα, στην ανακοίνωση απομονώνεται μία μόνο πλευρά ενός σύνθετου προβλήματος. Το πολιτικό προσωπικό υποστηρίζει πως η αύξηση της διάρκειας ζωής στο ράφι των καταστημάτων θα ρίξει τις τιμές του γάλακτος στη λιανική.
Η συζήτηση όμως για τον καθορισμό της εμπορικής διάρκειας ζωής του φρέσκου γάλακτος στη λιανική πρέπει να εντάσσεται στο πλαίσιο του εθνικού στόχου για την αγελαδοτροφία και φυσικά την κτηνοτροφία μας. Ενός στόχου που πρέπει να είναι αποφασισμένος συλλογικά και να έχει γίνει αποδεκτός τουλάχιστον από την πλειοψηφία των ενδιαφερομένων, δηλαδή των παραγωγών, των επεξεργαστών και των αγοραστών.
Η διάρκεια ζωής του παστεριωμένου γάλακτος που έχει υποστεί απλή παστερίωση (συνήθως στους 72 C για 16 τουλάχιστον δευτερόλεπτα ή ανάλογους συνδυασμούς) εξαρτάται από την ποιότητα της πρώτης ύλης και τους χειρισμούς που έχει υποστεί μέχρι την παστερίωση. Το γάλα έχοντας υποστεί χαμηλή θερμική επεξεργασία (εφόσον έχει επίσης διακινηθεί και διατηρηθεί με σωστό τρόπο) διατηρείται στο ράφι μέχρι τις 5 ημέρες που επιβάλλει η ισχύουσα νομοθεσία. Όσο η ποιότητα του γάλακτος που παστεριώνεται είναι υψηλότερη (μικρότερος αριθμός σωματικών κυττάρων, χαμηλότερος μικροβιακός φόρτος) και η θερμική επεξεργασία είναι πιο ισχυρή, η διάρκεια ζωής του φρέσκου παστεριωμένου γάλακτος στο ράφι μπορεί να παραταθεί. Γενικά πάντως γάλα αποδεκτής ποιότητας με ανάλογη επεξεργασία μπορεί να διατηρείται παστεριωμένο μέχρι 10-12 ημέρες (εφόσον όμως δεν ανοιχτεί η συσκευασία, μετά μόνο τρείς μέρες ακόμη).
Η διάρκεια όμως ζωής του φρέσκου γάλακτος στη λιανική στην Ελλάδα δεν έχει σχέση μόνον με την μέθοδο της παστερίωσης, έχει και μία άλλη σοβαρή οικονομική διάσταση. Καθορίζει κατά πόσον είναι οικονομικά συμφέρουσα η εισαγωγή παστεριωμένου γάλακτος από άλλες χώρες καθώς δίνει στον εισαγωγέα την επιπλέον διάρκεια που χρειάζεται για το μεταφέρει και να το διαθέσει στην κατανάλωση. Στην περίπτωση αυτή, ο αγοραστής δεν κερδίζει ουσιαστικά σε μέρες από τη διάρκεια ζωής του γάλακτος στη λιανική καθώς ένας αριθμός ημερών χάνεται στη μεταφορά. Το ουσιαστικό κέρδος είναι του εισαγωγέα.
Υπάρχει όμως και μία ακόμη πολύ σημαντική παράμετρος, η προέλευση του παστεριωμένου γάλακτος. Εδώ έχει συμβεί πρόσφατα μια πολύ σημαντική εξέλιξη. Καταργήθηκε η υποχρεωτική αναγραφή της χώρας προέλευσης και αντικαταστάθηκε από την προαιρετική χρησιμοποίηση ενός Ελληνικού σήματος, η εφαρμογή του οποίου όμως εξαρτάται απόλυτα από τον επεξεργαστή και τον λιανοπωλητή, όπως αυτοί θα αξιολογήσουν την αγορά με συμφέροντα που δεν ταυτίζονται πάντοτε με τα συμφέροντα των παραγωγών και των αγοραστών.
Σημειώνουμε επίσης πως η υποχρεωτικότητα της αναγραφής της χώρας προέλευσης είχε θεσπιστεί για να προστατεύσει το δικαίωμα του καταναλωτή να γνωρίζει την προέλευση του τροφίμου που αγοράζει.
Με την παράταση της εμπορικής διάρκειας ζωής του παστεριωμένου γάλακτος στη λιανική θα επιτύχουμε όμως μείωση των τιμών καταναλωτή;
Καταρχήν, χαμηλές ανταγωνιστικές τιμές καταναλωτή έχουμε ήδη στα προϊόντα ετικέτας με γάλα ελληνικής προέλευσης που προσφέρονται στις αλυσίδες λιανικής. Η παρούσα κατάσταση όμως ως προς τις τιμές γάλακτος στο εξωτερικό και αντίστοιχα προηγούμενα παραδείγματα από άλλους κλάδους, δεν αφήνουν περιθώρια για αισιοδοξία. Οι τιμές του γάλακτος στις χώρες της κεντρικής Ευρώπης είναι υψηλές και θα συνεχίσουν να είναι όσο η ζήτηση γαλακτοκομικών προϊόντων στις χώρες της Ασίας αυξάνει. Οι χώρες της περιφέρειας της ΕΕ είτε δεν έχουν αρκετό γάλα λόγω της μείωσης των ζωικών πληθυσμών που έχουν υποστεί μετά την μεταβολή του σοβιετικού καθεστώτος είτε είναι μακριά και συνεπώς αυξάνεται ο χρόνος και το κόστος μεταφοράς.
Ένα μέτρο που θα μπορούσε να συντελέσει αποτελεσματικά στη μείωση των τιμών είναι η μείωση της τιμής του φρέσκου γάλακτος στο ράφι μία ή δυο μέρες πριν τη λήξη του. Με τον τρόπο αυτόν, που θα μπορούσε να εφαρμοσθεί πιλοτικά, θα γίνει δυνατή η ταχύτερη απορρόφηση του γάλακτος και η ουσιαστική μείωση των επιστροφών.
Υπάρχει όμως και το παράδειγμα της καταστροφής του κλάδου της κρεοπαραγωγικής μας βοοτροφίας από τις εισαγωγές. Η χώρα μας ήταν ελλειμματική σε ποσοστό 35-40% και οι εισαγωγές όχι μόνο δεν βοήθησαν ουσιαστικά στην μείωση των τιμών καταναλωτή αλλά έστειλαν το ποσοστό αυτάρκειας της χώρας στο 9 έως 10 %, όπως πραγματικά διαμορφώνεται σήμερα. Η αγορά της Ελλάδας έχει μικρό βάθος και δυσκολίες στην συλλογή του προϊόντος από τους παραγωγούς. Έτσι, οι εισαγωγές ακόμη και σε σχετικά μικρές ποσότητες την κλονίζουν και την αποδιοργανώνουν, όπως άλλωστε συμβαίνει και σε άλλους κλάδους της οικονομίας.
Ανάλογα φαινόμενα θα παρουσιαστούν και στην αγορά του αγελαδινού γάλακτος όταν οι εισαγωγές θα πραγματοποιούνται εύκολα με την παράταση της διάρκειας εμπορικής ζωής του προϊόντος στην λιανική. Η Ελληνική γαλακτοπαραγωγική αγελαδοτροφία είναι από τις πιο μικρές της ΕΕ σε πληθυσμό ζώων και όγκο παραγωγής και φυσικά δεν πρόκειται να αντέξει στην διείσδυση εισαγόμενου με συνέπεια να περιθωριοποιηθεί και να οδηγηθεί σε μαρασμό. Οι δέκα μεγαλύτερες βιομηχανίες γάλακτος της ΕΕ διακινούν η κάθε μία ποσότητες πολλαπλάσιες της συνολικής ετήσιας Ελληνικής παραγωγής. Με την παράταση της διάρκειας παστερίωσης θα αφαιρεθεί από τον κλάδο το μοναδικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, δηλαδή η απόσταση από τις αγορές της Ευρώπης που παραδοσιακά κυριαρχούνται από τις γαλακτοπαραγωγικές χώρες.
Τι συμβαίνει λοιπόν; Αν εθνικός μας στόχος είναι η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, πώς εξυπηρετείται με αυτές τις ενέργειες; Φαίνεται πως, όπως έχουμε κάνει ως τώρα τόσες και τόσες φορές, αποφεύγουμε να ασχοληθούμε σοβαρά με το πρόβλημα και βαδίζουμε πρόχειρα και χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο στο άγνωστο.
Αντί το πολιτικό προσωπικό να προβεί στις κατάλληλες ενέργειες ώστε να συνεργαστούν όλοι οι εμπλεκόμενοι για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της γαλακτοπαραγωγικής μας αγελαδοτροφίας που τα ξέρουμε προτιμά τον εύκολο δρόμο της πρόχειρης λύσης. Όμως όταν δεν πραγματοποιηθεί η μείωση των τιμών, ενώ ταυτόχρονα θα έχει αφανιστεί ο κλάδος της γαλακτοπαραγωγικής αγελαδοτροφίας που με τόσες θυσίες δημιουργήθηκε εκ του μηδενός καθώς και τα συναφή επαγγέλματα, τότε σε ποιόν θα αποδοθούν οι ευθύνες για τις βιαστικές και αποσπασματικές αποφάσεις;
Από τα παραπάνω είναι προφανές πως το θέμα, διάρκεια ζωής του παστεριωμένου γάλακτος στη λιανική, είναι μέρος του προβλήματος, ποια κτηνοτροφική παραγωγή εξυπηρετεί τα πραγματικά συμφέρονται του πληθυσμού της χώρας μας και τι κάνουμε για να επιτύχουμε το στόχο μας. Ακόμη, θα ήταν ουσιαστικά ένα από τα πρώτα αντικείμενα μιας διεπαγγελματικής οργάνωσης γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων που θα αποτελούσε τον φυσικό φορέα της διευθέτησης τέτοιων πολύπλευρων και πολύπλοκων προβλημάτων.