εγγραφείτε: Άρθρα
εύρεση
Η Αγροτική Ανάπτυξη στο ΚΠΣ 2014-2020
Η ΠΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗ και η ΠΕΟΠΠ συμμετέχουν ως εταίροι στον επιτελικό σχεδιασμό της αγροτικής ανάπτυξης για την περίοδο 2014-2020.
Σχετικό κείμενο, το οποίο υπογράφουν ο Απόστολος Ζιώγας, Κτηνίατρος, Πρόεδρος της ΠΕΟΠΠ και ο Σπύρος Σώκος, DEA Αγροτική Ανάπτυξη, επιστημονικός συνεργάτης της ΠΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗΣ και της ΠΕΟΠΠ, δημοσιεύουμε.
Η αρχική προπαρασκευαστική φάση για την εκπόνηση του ΚΠΣ 2014-2020 στο σκέλος της αγροτικής ανάπτυξης σύμφωνα με το Σχέδιο Κανονισμού COM (2011) 627, ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2012 με το πρώτο Συνέδριο που παρουσίασε το νέο θεσμικό πλαίσιο του σχετικού υπό διαμόρφωση Κανονισμού. Στο Συνέδριο έγινε αισθητό το νέο πνεύμα, καθώς και οι αρχές σε νέα βάση προσέγγισης και εφαρμογής της αγροτικής ανάπτυξης σε όλο το χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).
Ιδιαίτερα τονίσθηκε ως εξαιρετική καινοτομία η άμεση συνεργασία κράτους και ιδιωτικού τομέα στο σχεδιασμό της αγροτικής ανάπτυξης με τη θέσπιση της «εταιρικής σχέσης» που επινοήθηκε και θεσμοθετήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσα από το Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (ΚΠΣ), σύμφωνα πάντα με την προσέγγιση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.
Στη συνέχεια το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΑΑΤ) όρισε τους «εταίρους» για τη στρατηγική και τον επιτελικό σχεδιασμό της αγροτικής ανάπτυξης της Ελλάδας για την προγραμματική περίοδο 2014-2020 σε εφαρμογή του Άρθρου 9 (παρ. ιε) του Σχεδίου Κανονισμού COM(2011) 627 και του άρθρου 5 του Κανονισμού (ΕΕ) ΚΣΠ/2012. Μέσα από τη σχετική Σύμβαση οι εταίροι συμβάλλουν ενεργά στην προετοιμασία, εφαρμογή, παρακολούθηση και αξιολόγηση προγραμμάτων.
Ως εταίροι ορίσθηκαν100 φορείς, ενώ 320 εκπρόσωποί τους που συμμετέχουν σε αντίστοιχες ομάδες εργασίας και προσφέρουν έργο με βάση την εμπειρία και το επιστημονικό υπόβαθρο του κάθε φορέα.
Η ΠΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗ – ΚΛΑΔΙΚΗ και η ΠΕΟΠΠ συμμετέχουν από κοινού ως εταίροι σε αυτό στο σχήμα συνεργασίας, με σκοπό την υποβολή προτάσεων και την εκπόνηση εργασιών για την μεγιστοποίηση των επενδυτικών ευκαιριών ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού της πτηνοτροφίας. Ο λόγος της αυτοτελούς εκπροσώπησης του κλάδου στις ομάδες εργασίας είναι ότι η πτηνοτροφία αποτελεί κλάδο της αγροτικής οικονομίας με ξεχωριστές ιδιαιτερότητες και χαρακτηριστικά, γι’ αυτό απαιτείται κλαδική προσέγγιση στο σχεδιασμό των επενδύσεων, ενώ οι επαγγελματικοί φορείς του κλάδου έχουν αποκτήσεις τεράστια εμπειρία και γνώση των πραγματικών συνθηκών της παραγωγής. της αγοράς και της μεταποίησης – εμπορίας.
Ως προτεραιότητα από την οργάνωσή μας ορίζεται η εφαρμογή του άρθρου 18 (επενδύσεις σε υλικά στοιχεία του ενεργητικού – μέτρα 121, 123Α και 216), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα αξιοποιηθούν ανάλογα και τα λοιπά μέτρα που προβλέπει το σχέδιο κανονισμού.
Με την ευκαιρία η οργάνωσή μας επισημαίνει ότι η εγκατάλειψη των κλαδικών πολιτικών από την ΕΕ για την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα και αντίστοιχα η κατάργησή των τομεακών προγραμμάτων παλαιότερα με αντικατάστασή τους από τους οριζόντιους Κανονισμούς αγροτικής ανάπτυξης δεν βοήθησε την ανάπτυξη της υπαίθρου σε όλη την ΕΕ όπως αποδείχθηκε και στην πράξη. Οι οριζόντιες πολιτικές επιλέχθηκαν στο πλαίσιο της διεθνοποίησης με σκοπό την υποχώρηση του αγροτικού τομέα και της επισιτιστικής επάρκειας της ΕΕ σε όφελος των αυξημένων εισαγωγών από τη διεθνή αγορά, της διεύρυνσης του μεριδίου τρίτων χωρών στο διεθνές εμπόριο τροφίμων και της ανάπτυξης των αγροτικών τομέων των περιοχών της διεθνούς αγοράς σε βάρος της κοινοτικής παραγωγής όπως αποδείχθηκε στη διαδρομή των περιόδων μετά το 1990.
Κατά τη γνώμη μας, η αποκλειστική έμφαση στις οριζόντιες πολιτικές και η υποβάθμιση των κλαδικών προσεγγίσεων οδηγεί επίσης σε αρνητικές επιπτώσεις σε βάρος των δομών της παραγωγής, που είναι η αμφισβήτηση της οικογενειακής μικρομεσαίας εκμετάλλευσης και η παρεμπόδιση της αξιοποίησης των εγχώριων πόρων, ιδίως στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές.
Κατά την πρώτη φάση της εταιρικής σχέσης, στο διάστημα Σεπτεμβρίου έως Δεκεμβρίου του 2012, πραγματοποιήθηκαν οι προπαρασκευαστικές εργασίες των θεματικών ομάδων με σειρά επαφών και συναντήσεων, ενώ οι ετοιμασίες συνεχίσθηκαν και στους πρώτους μήνες του 2013. Παράλληλα είχαν δρομολογηθεί οι διαπραγματεύσεις για την ΚΑΠ μετά το 2013, μεταξύ του Συμβουλίου, του Ευρωκοινοβουλίου και της Επιτροπής που κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία στις 26 Ιουνίου 2013. Σε εκκρεμότητα είναι η οριστικοποίηση του θεσμικού πλαισίου της προγραμματικής περιόδου 2014-2020 και του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου.
Η δεύτερη φάση ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2013 και λήγει στο τέλος του έτους, με σκοπό την ανάλυση των Τεχνικών Δελτίων Μέτρων (ΤΔΜ) που συντάχθηκαν από τις υπηρεσίες της Επιτροπής τον Μάιο του 2013 και με την αποστολή από τους εταίρους στα συντονιστικά όργανα της Διαχειριστικής Αρχής προτεινόμενων δράσεων, ολοκληρωμένων παρεμβάσεων, καθώς και αξιολογήσεων των Τεχνικών Δελτίων Μέτρων της ΕΕ (ΤΔΜ).
Το έργο των εταίρων κατά τη δεύτερη φάση συνοψίζεται στα επόμενα τρία επίπεδα σύμφωνα με τα αντίστοιχα ερωτηματολόγια:
• Στην γνωμοδότηση για τα ΤΔΜ της ΕΕ.
• Στην αξιολόγηση των μέτρων που υλοποιήθηκαν με βάση τον Κανονισμό 1698/2005 κατά την τρέχουσα Προγραμματική Περίοδο 2007-2013 (Αλέξανδρος Μπαλτατζής).
• Στις προτάσεις για τα μέτρα της Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020.
Η σημασία της εταιρικής σχέσης
Όπως τονίσθηκε στο αρχικό Συνέδριο η Ευρωπαϊκή Ένωση για την περίοδο 2014-2020 έδωσε μεγάλη έμφαση στην ενεργό συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη στρατηγική και στον επιτελικό σχεδιασμό των μέτρων και δράσεων συνολικά του ΚΠΣ, μέσα από την «εταιρική σχέση» των κρατών – μελών με τον ιδιωτικό τομέα που προαναφέρθηκε, ώστε να επιτύχει μια νέα δυναμική ανάπτυξης και αναβάθμισή της θέσης της στο διεθνή ανταγωνισμό.
Ειδικά για τις επενδύσεις παραγωγικών κλάδων θεωρείται μία συναρπαστική καινοτομία, αφού έτσι το κράτος ωφελείται από την εμπειρία των ιδιωτικών φορέων στο πεδίο της ζώσας πραγματικότητας της αγοράς, ενώ παράλληλα οι ιδιώτες αποκτούν εμπειρία στο σχεδιασμό και συμβάλλουν ενεργά στην ανάπτυξη της χώρας τους.
Με το νέο σύστημα την ανάπτυξη της χώρας δεν θα σχεδιάζει αποκλειστικά μία καθαρά κρατική υπερδομή μέσα από ένα καθαρά «γραφειοκρατικό status», στο απυρόβλητο των κινδύνων και τριβών που αντιμετωπίζουν οι επιχειρηματικοί φορείς στο μέτωπο της καθημερινής πραγματικότητας της αγοράς.
Η Ελλάδα θα επιχειρήσει από το 2014 μία γιγάντια αναπτυξιακή προσπάθεια εξόδου από την κρίση με εγχώριες επενδύσεις στον πρωτογενή τομέα μέσα από το εργαλείο της αγροτικής ανάπτυξης του νέου Κανονισμού. Ο νέος θεσμός της εταιρικής σχέσης θεωρείται ότι θα τονώσει το σφρίγος της ανάπτυξης της χώρας, αφού οι ιδιώτες θα μεταγγίσουν την εμπειρία τους στο γίγνεσθαι του επιτελικού σχεδιασμού, ενώ θα εκπαιδευτούν στις μεθόδους και στις αρχές του κεντρικού ή περιφερειακού προγραμματισμού σε μια σχέση ώσμωσης ορθών συναλλαγών, κοινής ευθύνης και εμπιστοσύνης.
Ο νέος θεσμός θα έχει μεγάλη σημασία για την επιτυχία του προγράμματος την περίοδο 2014-2020, αφού στις προηγούμενες προγραμματικές περιόδους πολλές καθυστερήσεις, δυσλειτουργίες και ματαιώσεις οφείλονται στην υπερβολική κεντρική γραφειοκρατία και στην απουσία στο σχεδιασμό των επιχειρηματικών και περιφερειακών φορέων.
Οι δυσκολίες
Εάν η πρώτη φάση της εταιρικής σχέσης, από τον Σεπτέμβριο του 2012 έως τον Ιούνιο του 2013 απαίτησε δέκα μήνες, η δεύτερη φάση, από τον Αύγουστο του 2013 έως το τέλος του έτους, με καθαρή διάρκεια πέντε περίπου μηνών εάν συνεκτιμηθούν οι θερινές διακοπές διαμορφώνει ένα μικρό σχετικά περιθώριο χρόνου σε βάρος των σχετικών εργασιών. Η περιορισμένη προθεσμία πιέζει πολλούς εταίρους κατά την προσφορά του πλέον ουσιαστικού τους έργου, που όπως αναφέρθηκε είναι οι αξιολογήσεις των ΤΔΕ, του προγράμματος 2007-2013 και των προτάσεων της περιόδου 2014-2020.
Βασική δυσκολία που αντιμετώπισε η οργάνωσή μας στο έργο της δεύτερης φάσης είναι το μικρό σχετικά περιθώριο χρόνου για την έργο που απαιτείται, ειδικά τις προτάσεις επενδύσεων του κλάδου που αφορούν το άρθρο 18 του σχεδίου Κανονισμού.
Επισημαίνεται, ότι εάν για άλλους φορείς εταίρους, που είναι εκπαιδευτικά ή ερευνητικά ιδρύματα και επικεντρώνονται κυρίως στο άρθρο 15 του σχεδίου Κανονισμού το έργο είναι απλούστερο, για τους φορείς που επιφορτίζονται με κλαδικές αναλύσεις, δηλαδή αξιολογήσεις και προτάσεις επενδύσεων παραγωγικών κλάδων, προκύπτουν δυσχερείς και χρονοβόρες απαιτήσεις δυσανάλογες με το χρονικό περιθώριο της δεύτερης φάσης.
Συγκεκριμένα η καταγραφή των θετικών και αρνητικών εμπειριών των παραγωγικών φορέων αναφορικά με τις επενδύσεις τους την περίοδο 2007-2013 και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων τους, η γνωμοδότησή τους για τα ΤΔΕ ώστε να ανταποκρίνονται στις ελληνικές συνθήκες του αγροτικού τομέα, και κυρίως η καταγραφή αναλυτικών και κοστολογημένων προτάσεων για την περίοδο 2014-2020, απαιτούν μεγάλο σχετικά περιθώριο χρόνου όχι μικρότερο από εκείνο της πρώτης φάσης.
Οι προτεραιότητες
Το δίκτυο ΠΕΟΠΠ – ΠΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗ στα πλαίσια των Ομάδων Εργασίας όρισε ως προτεραιότητες στο σχεδιασμό της ανάπτυξης του κλάδου τα εξής μέτρα – δράσεις σύμφωνα με τα επί μέρους στα άρθρα του σχεδίου Κανονισμού:
α. Το άρθρο 18 «επενδύσεις σε υλικά στοιχεία του ενεργητικού» που αφορά πρωτογενή παραγωγή και στη μεταποίηση – εμπορία στα εξής πεδία:
• Εκσυγχρονισμός γεωργικών εκμεταλλεύσεων», μέτρο 121.
• Αύξηση της αξίας των γεωργικών προϊόντων μέτρο, 123Α.
• Στήριξη για μη παραγωγικές επενδύσεις μέτρο, 216.
β. Το άρθρο 17 «συστήματα ποιότητας γεωργικών προϊόντων και τροφίμων», μέτρα 132 και 133.
γ. Το άρθρο 15 «δράσεις μεταφοράς γνώσεων και ενημέρωσης», μέτρο 111.
δ. Το άρθρο 29 «ενισχύσεις για τη γεωργία, το περιβάλλον και το κλίμα», μέτρο 214.
ε. Το άρθρο 30 «βιολογική γεωργία», μέτρο 214 Δ1.1, Δ1.2.
στ. Το άρθρο 34 «καλή διαβίωση των ζώων», μέτρο 215.
ζ. Το άρθρο 37-40 «εργαλεία διαχείρισης κινδύνου», νέο προς το παρόν απροσδιόριστο μέτρο.
Το άρθρο 18 επενδύσεις στην πρωτογενή παραγωγή και στη μεταποίηση – εμπορία.
Η οργάνωσή μας επικεντρώθηκε κατ΄ αρχή σε μια γενική καταγραφή των αναπτυξιακών κατευθύνσεων και των επενδυτικών επιλογών του κλάδου και σε αρχική εκτίμηση της συνολικής δαπάνης που θα απαιτηθούν για τις βασικές επενδύσεις. Οι εκτιμήσεις έγιναν στη βάση επικοινωνίας με τα μέλη μας και με γνώμονα τη διάρθρωση των εκμεταλλεύσεων και τις εξελίξεις της αγοράς των πτηνοτροφικών προϊόντων.
Η εμβάθυνση και η απαραίτητη προσαρμογή των εκτιμήσεων για τις απαραίτητες επενδύσεις στον κλάδο θα συνεχισθούν τους υπόλοιπους μήνες του 2013 και μετά το 2014, ώστε με διαδοχικές επικαιροποιήσεις να προσεγγίζεται το βέλτιστο αποτέλεσμα.
Συνοπτικά οι εξελίξεις της αγοράς και οι επενδυτικές επιλογές του άρθρου 18 (μέτρα 121 123Α και 216 συνοψίζονται ως εξής:
Η αγορά του κοτόπουλου θεωρείται κορεσμένη, ενώ οι ανάγκες της ζήτησης καλύπτονται κυρίως από την εγχώρια παραγωγή. Διαπιστώνεται όμως πίεση από εισαγωγές με χαμηλή σχετικά τιμή και κόστος παραγωγής σε βάρος της παραγωγής. Εισάγονται μεγάλες ποσότητες κατεψυγμένων τεμαχίων και κρεατοσκευασμάτων κοτόπουλου για την κάλυψη του ελλείμματος της ζήτησης.
Η αγορά των αυγών θεωρείται επίσης κορεσμένη αλλά τα τελευταία χρόνια εξ΄αιτίας της κατάργησης των συμβατικών κλωβοστοιχιών στην ΕΕ διαπιστώνεται πτώση της παραγωγής, αύξηση τιμών και άνοδος των εισαγωγών. Η βελτίωση όμως της αγοράς εκτιμάται ότι θα είναι προσωρινή.
Διεύρυνση της ζήτησης σημειώνεται επίσης για πτηνοτροφικά προϊόντα βιολογικής πτηνοτροφίας, εναλλακτικών εκτροφών, κυρίως ελεύθερης βοσκής, αλλά και σε μεταποιημένα νέα προϊόντα. Έλλειμμα διαπιστώνεται επίσης για κρέας άλλων ειδών πουλερικών εκτός του κοτόπουλου, θηραμάτων και κρέας κουνελιού.
Οι ελλείψεις σε αυγά εκκόλαψης και ο μεγάλος σχετικά όγκος των εισαγωγών τους υποδηλούν ανάγκες σε επενδύσεις εκσυγχρονισμού και σε ορισμένες περιοχές ιδρύσεις μονάδων εκτροφής πατρογονικών και εκκολαπτηρίων.
Ο κλάδος θεωρείται σε μεγάλο βαθμό εκσυγχρονισμένος, αλλά διαπιστώνονται ελλείψεις ως προς τα κοινοτικά πρότυπα προστασίας του περιβάλλοντος, ευζωίας των πτηνών, ποιότητας, εξοικονόμησης ενέργειας και τις μη παραγωγικές επενδύσεις του μέτρου 216 (ασφάλεια, υγιεινή πτηνών, έγγειες βελτιώσεις, αισθητική τοπίου).
Σύμφωνα με τα ως άνω, οι επενδυτικές κατευθύνσεις για τον κλάδο συνοψίζονται ως εξής:
• Εκσυγχρονισμοί συμβατικών εκμεταλλεύσεων.
• Επεκτάσεις και ιδρύσεις βιολογικών εκτροφών και εναλλακτικών συστημάτων παραγωγής.
• Επεκτάσεις και ιδρύσεις εκτροφών άλλων ειδών πουλερικών εκτός του κοτόπουλου, θηραμάτων και κουνελιών.
• Μετατροπές συμβατικών εκτροφών σε βιολογικές ή εναλλακτικές εκτροφές.
• Επεκτάσεις και ιδρύσεις μονάδων αναπαραγωγής και εκκολαπτηρίων.
• Μετεγκαταστάσεις εκμεταλλεύσεων για περιβαλλοντικούς λόγους.
• Εφαρμογή κοινοτικών προτύπων ευζωίας πτηνών.
• Αξιοποίηση αποβλήτων για παραγωγή ενέργειας και λιπασμάτων.
• Εκσυγχρονισμοί πτηνοσφαγείων και συσκευαστηρίων αυγών.
• Πτηνοσφαγείο ορνίθων αυγοπαραγωγής.
• Σε απομακρυσμένες ή νησιώτικες περιοχές επεκτάσεις η ιδρύσεις πτηνοσφαγείων και συσκευαστηρίων αυγών κυρίως σε καθετοποιημένες εκμεταλλεύσεις.
Το συνολικό κόστος στις κυριότερες παραγωγικές περιοχές πτηνοτροφικών προϊόντων εκτιμάται 350 – 400 εκ.€.
Σε επόμενο άρθρο θα παρουσιασθεί αναλυτικά το επενδυτικό πλαίσιο σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της οργάνωσής μας.